สำรวจความคืบหน้าข้อตกลงหยุดยิง 'อิสราเอล-ฮามาส' อะไรคือโอกาส-อุปสรรค?

อิสราเอลและกลุ่มฮามาสใกล้บรรลุข้อตกลงฉบับใหม่ที่จะนำไปสู่การปลดปล่อยตัวประกัน 130 คนที่ยังคงอยู่ในการควบคุมของกลุ่มฮามาสในกาซ่า แลกกับการหยุดยิงเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์

ประธานาธิบดีสหรัฐฯ โจ ไบเดน กล่าวว่า ข้อตกลงหยุดยิงระหว่างอิสราเอลกับฮามาสอาจเริ่มมีผลบังคับใช้ในวันจันทร์หน้า ก่อนหน้าที่จะถึงกำหนดเส้นตายที่วางไว้อย่างไม่เป็นทางการ คือ การเริ่มต้นของเดือนศักดิ์สิทธิ์ รอมฎอน ในวันที่ 10 มีนาคม

คาดว่าข้อตกลงดังกล่าวจะช่วยบรรเทาความเดือดร้อนของประชาชนในกาซ่า รวมทั้งความทุกข์ทรมานของครอบคัรวตัวประกันชาวอิสราเอลที่ถูกกลุ่มฮามาสจับตัวไปเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม

สำนักข่าวเอพีสำรวจความคืบหน้าของข้อตกลงนี้ ตลอดจนโอกาสและอุปสรรคของการพักรบในกาซ่า

เงื่อนไขในข้อตกลง

อ้างอิงจากเจ้าหน้าที่ระดับสูงของอียิปต์ที่เผยว่า ทั้งสองฝ่ายจะหยุดยิงเป็นเวลา 6 สัปดาห์ โดยกลุ่มฮามาสจะปล่อยตัวประกันอย่างมาก 40 คน ส่วนใหญ่เป็นสตรี ผู้สูงอายุและผู้ป่วย รวมทั้งเด็กอย่างน้อยสองคน ขณะที่อิสราเอลจะปล่อยนักโทษชาวปาเลสไตน์อย่างน้อย 300 คนที่ถูกควบคุมตัวไว้ในเรือนจำที่อิสราเอล

เจ้าหน้าที่อียิปต์ซึ่งไม่เปิดเผยชื่อยังบอกด้วยว่า อิสราเอลจะอนุญาตให้ชาวปาเลสไตน์ที่ลี้ภัยอยู่สามารถกลับไปยังพื้นที่บางแห่งทางเหนือของกาซ่าได้ ซึ่งเป็นส่วนที่ถูกอิสราเอลยกกำลังรุกรานเป็นแห่งแรกในช่วงเริ่มต้นของสงคราม

เจ้าหน้าที่ผู้นี้ชี้ว่า ระหว่างการหยุดยิง จะมีการส่งรถบรรทุกความช่วยเหลือเข้าไปในกาซ่าราว 300 - 500 คันต่อวัน เพื่อบรรเทาวิกฤติด้านมนุษยธรรม โดยทหารอิสราเอลจะเปิดทางและช่วยอำนวยความสะดวกให้กับรถขนส่งความช่วยเหลือที่จะกระจายไปทั่วกาซ่า

คืบหน้าข้อตกลงหยุดยิง 'อิสราเอล-ฮามาส' อะไรคือโอกาส-อุปสรรค?

ประเด็นที่ยังเห็นไม่ตรงกัน

ถึงแม้ว่าประธานาธิบดีไบเดนค่อนข้างมั่นใจว่าจะเกิดข้อตกลงนี้ได้ในวันจันทร์หน้า แต่ทั้งสองฝ่ายยังคงไม่สิ้นสุดการเจรจาขั้นสุดท้ายที่กาตาร์ และต่างปฏิเสธว่ามีความคืบหน้าในการเจรจา เนื่องจากยังมีเงื่อนไขบางประการที่เห็นไม่ตรงกัน

เจ้าหน้าที่อียิปต์ที่ไม่เปิดเผยชื่อ กล่าวกับเอพีว่า อิสราเอลต้องการให้ฮามาสปล่อยตัวทหารหญิงทุกคนที่ถูกจับตัวไปในข้อตกลงปล่อยตัวประกันชุดแรก แต่ทางฮามาสมองว่าทหารทุกคนคือเบี้ยสำคัญในการต่อรองกับอิสราเอลและมีท่าทีปฏิเสธข้อเสนอของอิสราเอล

เจ้าหน้าที่ผู้นี้ชี้ว่า ทั้งสองฝ่ายกำลังตกลงกันด้วยว่าจะยอมให้ชาวปาเลสไตนส์อพยพกลับไปที่ภาคเหนือของกาซ่ามากน้อยแค่ไหน และควรจำกัดว่าจะอนุญาตเฉพาะผู้หญิงกับผู้ชายที่อายุเกิน 50 ปีไปแล้วหรือไม่

นอกจากนี้ ยังมีการต่อรองเรื่องพื้นที่ในกาซ่าที่จะอิสราเอลจะยินยอมถอนทหาร ขณะที่อิสราเอลต้องการให้กลุ่มฮามาสหลีกเลี่ยงการใช้พื้นที่เหล่านั้นเป็นฐานที่มั่นในการสะสมกำลังโจมตีอีกครั้ง รวมทั้งต้องการให้ฮามาสยุติการใช้จรวดโจมตีใส่ภาคใต้ของอิสราเอล แต่ทางผู้นำกลุ่มฮามาสยังคงไม่ยอมรับเงื่อนไขทั้งสองข้อนี้

ประเด็นสำคัญคือ ข้อตกลงดังกล่าวจะเปิดทางให้กองทัพอิสราเอลรุกเข้าไปในเมืองราฟาห์ทางใต้ของกาซ่าได้เมื่อการพักรบเสร็จสิ้นลง โดยเมืองนี้มีพรมแดนติดกับอียิปต์และมีผู้ลี้ภัยชาวปาเลสไตน์อาศัยอยู่นับล้านคน แต่อิสราเอลเชื่อว่ามีนักรบของฮามาสจำนวนมากหลบซ่อนอยู่ในเมืองนั้นด้วย

เนทันยาฮู เล็งรุกคืบเข้าราฟาห์ ขณะการเจรจาหยุดยิงยังดำเนินต่อไป

จะเกิดอะไรขึ้นต่อไป

เมื่อข้อตกลงหยุดยิงนี้มีผลบังคับใช้ในวันจันทร์หน้าจริง คาดว่าทั้งสองฝ่ายจะเริ่มเจรจากันทันทีเรื่องการขยายระยะเวลาของการพักรบออกไป ซึ่งอาจรวมถึงการปล่อยตัวทหารหญิงอิสราเอลที่ฮามาสจับไว้แลกกับการปล่อยนักโทษชาวปาเลสไตน์เพิ่ม ตามการเปิดเผยของเจ้าหน้าที่ชาวอียิปต์

และหลังจากปล่อยตัวประกันที่เป็นทหารหญิงแล้ว คาดว่าทางฮามาสอาจจะเริ่มต่อรองเรื่องการปล่อยตัวทหารผู้ชายซึ่งเชื่อว่ามีค่าหัวสูงกว่า

สหรัฐฯ หวังว่าการจัดทำข้อตกลงหยุดยิงครั้งนี้จะเป็นก้าวสำคัญสำหรับการสร้างสันติภาพระยะยาวในตะวันออกกลาง ซึ่งรวมถึงการจัดตั้งรัฐปาเลสไตน์ และการสนับสนุนให้รัฐบาลที่ชอบธรรมของปาเลสไตน์ปกครองฉนวนกาซ่าด้วย

อย่างไรก็ตาม ทางอิสราเอลยังต้องการครอบครองกาซ่าอย่างสมบูรณ์ และได้ยืนกรานปฏิเสธข้อเสนอจัดตั้งรัฐปาเลสไตน์ตามที่ชาติมหาอำนาจต่าง ๆ ต้องการ

• ที่มา: เอพี