ฟิลิปปินส์จะก้าวขึ้นรับตำแหน่งประธานสมาคมอาเซียนในปี 2560 และประเด็นพิพาทเรื่องการอ้างกรรมสิทธิ์ทับซ้อนในทะเลจีนใต้ก็กำลังเป็นที่จับตามอง
โดยขณะนี้ทั้งฟิลิปปินส์ บรูไน มาเลเซีย และเวียดนาม ล้วนแต่มีกรณีพิพาทอยู่กับจีนเรื่องหมู่เกาะในทะเลจีนใต้ ซึ่งจีนกล่าวอ้างอธิปไตยเหนือพื้นที่ราว 90% ของผืนทะเล
อย่างไรก็ตาม ท่าทีของแต่ละประเทศที่มีกรณีพิพาทกับจีนก็แตกต่างกันไป เช่น เวียดนามมักจะแสดงทัศนะในเรื่องนี้อย่างชัดแจ้ง ขณะที่บรูไนและมาเลเซียยังสงวนท่าทีอยู่ ส่วนรัฐบาลชุดก่อนของฟิลิปปินส์นั้นได้นำกรณีพิพาทกับจีนเข้าสู่คณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ แต่ประธานาธิบดีดูเตรเต้ได้แสดงทีท่าว่าตนต้องการญาติดีกับจีน
โดยปกติแล้วสมาคมอาเซียนซึ่งมีอายุ 50 ปี และมีประชากรรวมกันราว 625 ล้านคน เน้นความร่วมมือด้านการพัฒนาเศรษฐกิจและทางการค้าเป็นหลัก และจะหยิบยกประเด็นเรื่องทะเลจีนใต้ขึ้นพิจารณาจากดำริของประเทศที่เป็นประธาน หรือจากการผลักดันของสมาชิก
อย่างไรก็ตาม ประธานของอาเซียนที่ผ่านมา เช่น มาเลเซีย กัมพูชา เมียนม่าร์ และลาว ก็ไม่ได้ผลักดัน หรือพยายามเลี่ยงการประจัญหน้ากับจีนเสียด้วยซ้ำ
นาย Jonathan Spangler ผู้อำนวยการของ South China Sea Think Tank ที่กรุงไทเปชี้ว่าตั้งแต่ปี 2556 เป็นต้นมา ประธานของอาเซียนได้ให้ความสำคัญกับความพยายามรักษาเอกภาพของกลุ่ม และหลีกเลี่ยงการทำให้จีนไม่พอใจ และว่าถึงแม้ฟิลิปปินส์จะพยายามส่งเสริมบทบาทนำของอาเซียน ในการจัดการกับปัญหาข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ก็ตาม แต่ก็เชื่อว่าฟิลิปปินส์คงจะไม่ยอมสละความเป็นเอกภาพของอาเซียนเพื่อแลกกับเป้าหมายเรื่องนี้
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในขณะที่ราวครึ่งหนึ่งในบรรดาสมาชิกสิบประเทศของอาเซียนต่างมีกรณีพิพาทกับจีน แต่สำหรับหลายประเทศแล้วความสัมพันธ์กับจีนยังมีความสำคัญมากกว่าเรื่องอื่น
สำหรับประธานาธิบดีดูเตรเต้เองนั้นได้ประกาศว่า เรื่องความร่วมมือและความมั่นคงทางทะเลเป็นหนึ่งในวาระสำคัญเจ็ดเรื่องของตนสำหรับปี 2560 แต่เขาก็ได้หลีกเลี่ยงการวิพากย์ตำหนิจีนระหว่างการประชุม East Asia Summit เมื่อเดือนกันยายน
และในเดือนตุลาคม หลังการเดินทางเยือนจีน รัฐบาลกรุงปักกิ่งได้สัญญาจะให้ความช่วยเหลือฟิลิปปินส์รวมมูลค่าสองหมื่นสี่พันล้านดอลลาร์ด้วย
