สหรัฐฯ เปิดตัวโครงการตรวจสอบระดับน้ำในเขื่อนของจีนบนแม่น้ำโขง ทำให้เกิดความกังวลต่อความขัดแย้งระหว่างประเทศมหาอำนาจสองประเทศในประเด็นที่เกี่ยวกับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
โครงการตรวจสอบเขื่อนแม่น้ำโขง หรือ Mekong Dam Monitor ซึ่งได้รับการสนับสนุนด้านเงินทุนจากกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ใช้ดาวเทียมในการติดตามตรวจสอบและรายงานระดับน้ำในเขื่อนของจีนหลายแห่งที่สร้างบนแม่น้ำโขงซึ่งมีความยาว 4,350 กม. ไหลผ่านจีน เมียนมา ลาว ไทย กัมพูชา และเวียดนาม
ก่อนหน้านี้ จีนได้ปฏิเสธรายงานของสหรัฐฯ ที่ระบุว่าเขื่อนของจีนที่ตั้งอยู่ด้านบนของแม่น้ำสายสำคัญนี้ได้กักเก็บน้ำเอาไว้ สร้างความเดือดร้อนให้กับประเทศที่อยู่ตอนล่างของแม่น้ำโขงและประชากรราว 60 ล้านคนที่ต้องพึ่งพาแม่น้ำแห่งนี้ในการประมงและการเกษตร
ข้อมูลระดับน้ำในเขื่อนที่โครงการ Mekong Dam Monitor นำมาเผยแพร่นี้จะเป็นแบบเรียลไทม์ คือเป็นข้อมูลที่เกิดขึ้นใกล้เคียง ณ เวลานั้นจริง ๆ โดยจะเริ่มตั้งแต่วันอังคารนี้เป็นต้นไป
นอกจากนี้ยังจะแสดงข้อมูลเชิงเปรียบเทียบด้วยว่า พื้นที่ลุ่มแม่น้ำในส่วนไหนที่มีความแห้งแล้งหรือเปียกชื้นมากกว่าปกติหรือไม่ เพื่อสามารถวิเคราะห์ปริมาณกระแสน้ำในแม่น้ำโขงและผลกระทบที่เกิดจากเขื่อนต่าง ๆ ได้
นายไบรอัน อายเลอร์ แห่งองค์กรวิจัย Stimson Center ในกรุงวอชิงตัน ระบุว่า "ข้อมูลจากการตรวจสอบดังกล่าวพบว่าเขื่อนของจีน 11 แห่งใช้วิธีควบคุมจัดการที่ซับซ้อนเพื่อให้สามารถผลิตไฟฟ้าจากเขื่อนบนแม่น้ำโขงให้ได้มากที่สุด เพื่อขายไปยังเมืองต่าง ๆ ทางภาคตะวันออกของประเทศ โดยที่มิได้คำนึงถึงผลกระทบต่อประเทศที่อยู่ตอนล่างของแม่น้ำโขงแต่อย่างใด"
ก่อนหน้านี้จีนเคยถูกวิจารณ์ในรายงานวิจัยของ Eyes on Earth ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ Mekong Dam Monitor ว่าพยายามกักเก็บน้ำไว้เหนือเขื่อนเมื่อปีที่แล้ว จนทำให้ประเทศที่อยู่ตอนล่างของแม่น้ำประสบภาวะแห้งแล้งรุนแรง
อย่างไรก็ตาม สถาบันวิศวกรรมศาสตร์เพื่อพลังงานที่ยั่งยืนของจีน มีรายงานเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม ระบุว่า "สหรัฐฯ ไม่สามารถจัดหาหลักฐานที่เพียงพอ" สำหรับการกล่าวหาจีนในเรื่องนี้
และว่า "ประโยชน์ของเขื่อนในประเทศจีนที่มีต่อประเทศแถบตอนล่างของแม่น้ำโขงนั้นชัดเจน" ตัวอย่างเช่น การกักเก็บน้ำไว้เหนือเขื่อนระหว่างฤดูน้ำหลากเพื่อป้องกันน้ำท่วมในประเทศที่อยู่ตอนล่างของแม่น้ำ
และเมื่อต้นปีนี้ จีนตกลงที่จะแบ่งปันข้อมูลเกี่ยวกับระดับน้ำในเขื่อนกับคณะกรรมการแม่น้ำโขง ซึ่งประกอบด้วยผู้แทนจากไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม สำหรับการวางแผนจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพด้วย
