คำในข่าว – เรียนรู้คำศัพท์จากการระบาดของโรคหัดในอเมริกา

Newsy Vocabs - Breakout

สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคหัดในอเมริกา สร้างความกังวลถึงการกลับมาของโรคนี้กันอีกครั้ง โดยข่าวจาก VOA พาดหัวว่า US Records 71 New Measles Cases Last Week as Outbreak Spreads กล่าวถึง สหรัฐฯ พบผู้ป่วยโรคหัด 71 รายในสัปดาห์ที่แล้ว ซึ่งเป็นตัวเลขการระบาดร้ายแรงเป็นอันดับ 2 ในรอบเกือบ 20 ปีในอเมริกา

ตัวเลขล่าสุดจากศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐฯ หรือ CDC ที่เปิดเผยเมื่อวันจันทร์ พบผู้ป่วย 555 รายใน 20 รัฐทั่วอเมริกา ตั้งแต่ 1 มกราคม ถึง 11 เมษายนที่ผ่านมา ซึ่งประเมินว่าภายใต้สถานการณ์ปัจจุบัน มีโอกาสจะพบผู้ป่วยโรคหัดมากกว่าเมื่อครั้งการระบาดเมื่อปี ค.ศ. 2014

​"คำในข่าว" สัปดาห์นี้ จึงอยากนำเสนอคำที่เกี่ยวข้องกับ “break” มาฝากกัน ในการระบาดของโรคหัดในอเมริกา เราพบคำว่า outbreak ซึ่งหมายถึง การระบาดอย่างรุนแรง เช่น Ebola outbreak ไวรัสอีโบลาระบาด

มีคำศัพท์ความหมายคล้ายกัน คือ epidemic ตรงตัวคือโรคระบาดที่ลุกลามอย่างรวดเร็ว pandemic หมายถึง ระบาดไปทั่ว ใช้กับโรคระบาดข้ามพื้นที่ และคำว่า endemic จะหมายถึง โรคระบาดประจำถิ่น

นอกจากนี้ มีคำว่า spread เป็นทั้งคำนามและคำกริยา และคำว่า widespread เป็นคำคุณศัพท์ หมายถึง ภาวะลุกลาม แพร่กระจายอย่างรวดเร็ว contagion หมายถึง การติดต่อของโรคที่มาจากการสัมผัส

และมีคำว่า plague หมายถึงโรคระบาด คำนี้มีโอกาสสับสนกับคำว่า plaque ที่หมายถึง คราบหินปูน หรือ แผ่นจารึก

กลับมาที่คำว่า outbreak นอกจากจะใช้กับการระบาดแล้ว ยังอาจใช้กับสถานการณ์อื่นที่ลุกลามรุนแรง เช่น outbreak of war ซึ่งสามารถใช้คำว่า outburst และ eruption หมายถึง การปะทุก็ได้

ทีนี้ ถ้านำคำว่า outbreak มาสลับที่กัน เป็นคำว่า breakout เราจะพบว่า breakout ให้ความหมายว่า การหลบหนีด้วยการใช้กำลัง อย่างคำว่า prison breakout หรือ prison escape ซึ่งหมายถึง แหกคุก

เอล ชาโป กุซมัน หัวหน้าขบวนการค้ายาเสพติดรายใหญ่ในเม็กซิโก ที่หลบหนีจากคุกที่ความปลอดภัยเข้มงวดถึง 2 ครั้ง ก่อนถูกจับมาดำเนินคดีในสหรัฐฯ

​บางบริบท คำว่า breakout นำมาใช้กับสภาวะผิวได้ด้วย เช่น มีผื่นขึ้น หรือสิวขึ้นกวนใจ สามารถใช้คำว่า break out ในรูปกริยาได้ เช่น เนื้อข่าวจาก Fox News ที่กล่าวถึงภาวะที่ผู้หญิงอังกฤษแพ้น้ำอย่างหนักว่า When the 26-year-old comes into contact with water her body reportedly breaks out in a rash. แปลคร่าวๆคือ เมื่อร่างกายของหญิงวัย 26 ปีรายนี้สัมผัสกับน้ำ เธอจะมีผื่นขึ้นทันที และหากจะใช้เป็นคำนาม จะเขียนติดกัน เช่น บทความจากนิตยสาร Allure ระบุว่า Why Your Breakouts Seem to Get Worse in the Winter หมายถึง เหตุใดสิวมักจะเห่อในฤดูหนาว

ขอแถมคำในสาย break กันอีกเล็กน้อย อย่างคำว่า take a break ซึ่งหมายความว่า หยุดพัก แต่ในปัจจุบัน take a break นำไปใช้กับความสัมพันธ์ทั้งในชีวิตจริงและในสื่อสังคมออนไลน์ ซึ่งให้ความหมายว่า ห่างกันสักพัก ในสถานการณ์ที่ยังไม่หมดรักแต่หมดแรงจะรักษาความสัมพันธ์ให้เหมือนเดิม

African penguins compete for a heart shaped valentine handed out by aquarium biologist Piper Dwight at the California Academy of Sciences in San Francisco, Tuesday, Feb. 12, 2019.

และหากห่างกันสักพักยังไม่พอ อาจต้องลงเอยที่ breakup ในรูปคำนาม และ break up เขียนแยกกันในรูปกริยา หมายถึง เลิกรา และเสียอกเสียใจจนต้อง breakdown ร้องห่มร้องไห้กันไป

ปิดท้ายกันด้วยคำคมกันหน่อยที่ว่า “A breakup is like a broken mirror. It is better to leave than risk hurting yourself trying to pick up all the broken pieces” หมายถึง การเลิกกันก็เหมือนกระจกที่แตกไปแล้ว มันจะดีกว่าที่จะเดินออกมาจากความสัมพันธ์นั้น แทนที่จะยอมเสี่ยงพาตัวเองไปเจ็บปวดจากการหยิบเศษใจที่แตกสลายกลับมาปะติดปะต่อกันให้เหมือนเดิม