ธุรกิจญี่ปุ่นหันไปลงทุนในลาวและกัมพูชาคานอิทธิพลจีนและแสวงหาแรงงานราคาถูก

Japan Inc Goes Deeper into Southeast Asia

หลายประเทศในเอเชียกำลังประสบปัญหากับจีนในเรื่องการอ้างสิทธิ์เหนือบริเวณต่างๆ ในทะเล ทั้งในทะเลจีนใต้และทะเลจีนตะวันออก รายงานเชิงวิเคราะห์ของหนังสือพิมพ์ Wall Street Journal ชี้แนะว่า การเพิ่มการลงทุนของญี่ปุ่นในลาวและกัมพูชาในขณะนี้ เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามของญี่ปุ่นที่จะคานอิทธิพลของจีนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พร้อมกับการได้ประโยชน์จากแรงงานราคาถูกด้วย

แขวงสุวรรณเขตของลาวมีบริษัทญี่ปุ่น 8 บริษัทไปลงทุน และเริ่มงานแล้วเมื่อไม่นานมานี้ บริษัทเหล่านี้ รวมทั้ง Nikon Corp และผู้ผลิตส่วนประกอบให้กับ Toyota Group ด้วย

ลาวเป็นพันธมิตรที่สนิทสนมกับจีน และได้รับเงินช่วยเหลือจากจีนมาตลอด จีนยังเป็นผู้ลงทุนรายใหญ่ที่สุดในลาวด้วย ส่วนใหญ่เป็นการลงทุนในการทำเหมือง การผลิตไฟฟ้าพลังน้ำ และการเกษตร

แต่ เขตเศรษฐกิจพิเศษสะหวัน-เซโน นอกแขวงสุวรรณเขต เป็นส่วนหนึ่งของแผนแม่บทของญี่ปุ่นในประเทศลาว ซึ่งรวมทั้งสะพานข้ามแม่โขงเชื่อมต่อกับประเทศไทย และการปรับปรุงทางหลวงสู่พรมแดนทางตะวันออกที่ติดกับเวียตนาม

บทความของหนังสือพิมพ์ Wall Street Journal ให้ความเห็นว่า ในขณะที่ความขัดแย้งระหว่างจีนกับประเทศต่างๆ โดยเฉพาะกับญี่ปุ่นในเรื่องสิทธิ์เหนือหมู่เกาะ Senkaku ในภาษาญี่ปุ่น หรือ Diaoyu ในภาษาจีน ในทะเลจีนตะวันออกนั้น มีความตึงเครียดมากขึ้น ญี่ปุ่นได้เพิ่มความช่วยเหลือประเทศต่างๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เฉพาะเวียตนามได้รับความช่วยเหลือเป็นมูลค่า 1.7 พันล้านดอลล่าร์ในปี พ.ศ. 2555 มากกว่าที่ญี่ปุ่นเคยให้ประเทศใดๆ ทั้งสิ้น

เจ้าหน้าที่ทางการค้าอาวุโสผู้หนึ่งของญี่ปุ่นยอมรับว่า โตเกียวมองการให้ความช่วยเหลือว่าเป็นวิธีหนึ่งที่จะลดอิทธิพลของจีนในประเทศยากจน เช่นลาว และกัมพูชาได้ และแสดงความหวังว่า การสนับสนุนให้มีการเจริญเติบโตทางอุตสาหกรรม จะช่วยให้ประเทศเหล่านี้ช่วยตนเองได้ และพึ่งจีนน้อยลง

บทความชิ้นนี้ ยกความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นกับประเทศไทยมาเป็นยุทธศาสตร์ตัวอย่าง โดยชี้ว่า การลงทุนของญี่ปุ่นในช่วงคริสต์ทศวรรษที่ 1980 และ 1990 ในโครงสร้างทางเศรษฐกิจของไทย รวมทั้งการลงทุนของบริษัทญี่ปุ่นในประเทศไทย ซึ่งเวลานี้รวมแล้วมากกว่าสองในสามของการลงทุนจากต่างประเทศ แม้จะมีเหตุผลทางเศรษฐกิจเป็นตัวผลักดัน แต่ผลที่ตามมาคือความสนิทสนมระหว่างประเทศทั้งสองที่ยังคงอยู่ ในขณะที่มีความตึงเครียดมากขึ้นในภูมิภาค ที่สืบเนื่องมาจากการอ้างสิทธิ์เหนือบริเวณต่างๆ ในทะเลจีนใต้และตะวันออกของจีน

บริษัทญี่ปุ่นในไทยส่วนใหญ่ยืนยันว่าจะไม่โยกย้ายไปที่อื่น แต่ในขณะเดียวกันก็กำลังมองหาแหล่งลงทุนที่ค่าจ้างแรงงานต่ำด้วย Toshiko Watanabe ประชาสัมพันธ์หญิงของบริษัท Denso ผู้ผลิตส่วนประกอบรถยนต์ บอกว่า อยากจะหาทางลดต้นทุนการผลิต แต่ก็อยากอยู่ใกล้ประเทศไทยด้วย Denso เปิดโรงงานในกัมพูชาในปีที่แล้ว

แต่การแสวงหาแรงงานราคาถูกก็มีข้อคิดควรระวังตามมาด้วย บริษัทญี่ปุ่นบางรายร้องทุกข์ว่าแรงงานในกัมพูชาและลาวมักจะลางานไปเก็บเกี่ยวข้าว และมีไม่น้อยที่ทำงานหาเงินได้แล้ว ลาออกไปเรียนหนังสือต่อ

แต่จีนไม่ได้ล่าถอย ในปีที่แล้ว ประธานาธิบดี Xi Jinping ของจีนประกาศแผนจะจัดตั้งธนาคาร Asian Infrastructure ขึ้นมาเพื่อประสานความพยายามปรับปรุงโครงสร้างทางเศรษฐกิจในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มองกันว่าเป็นการแข่งกับธนาคารเพื่อการพัฒนาเอเชีย (ADB) ที่ญี่ปุ่นมีอิทธิพลควบคุมอยู่

นอกจากนี้จีน ยังมีส่วนร่วมในแผนจะสร้างทางรถไฟความเร็วสูง เชื่อมจังหวัด Yunnanของจีนกับลาวและประเทศไทยด้วย