นักวิจัยฟื้นประสิทธิภาพของยาปฏิชีวนะเพื่อกำจัดแบคทีเรียดื้อยา

Antibiotics Effectiveness

ในระดับทั่วโลก เชื้อเเบคทีเรียดื้อยาสตาฟฟิลโลคอคคัส ออเรียส (Staphylococcus aureus) ได้กลายเป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิตสาเหตุหนึ่ง เพราะเชื้อแบคทีเรียชนิดนี้เริ่มดื้อต่อยาปฏิชีวนะที่ดีที่สุดที่มีอยู่ในปัจจุบัน

ทั้งยาเพนิสซิลิน (penicillin) และยาเมทธิซิลิน (methicillin) ที่พัฒนาขึ้นมาเมื่อศตวรรษที่แล้ว มีราคาถูกและมีใช้กันเเพร่หลาย แต่ตอนนี้กลับไม่มีประสิทธิภาพในการกำจัดแบคทีเรียชนิดนี้ ส่วนแบคทีเรียชนิดอื่นๆ รวมทั้งแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคปอดบวมและอาการอักเสบในลำไส้ ก็เริ่มต่อต้านต่อยาปฏิชีวนะเเล้วเช่นกัน

ขณะนี้เริ่มมีการพัฒนายาปฏิชีวนะชนิดใหม่กว่าและมีประสิทธิภาพกว่าขึ้นมาบ้างแแล้ว รวมทั้ง ยาแวนโคมัยซิน (vancomycin) แต่ยังมีราคาแพงมากและต้องใช้ฉีดเข้าทางกระเเสเลือดเท่านั้น

บริษัทยาต่างๆ จึงกำลังเเข่งขันกันเพื่อผลิตยาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพดีขึ้นและใช้ง่าย และในอนาคตก็เป็นไปได้ว่า ยาใหม่ๆ เหล่านี้ก็อาจจะใช้ไม่ได้ผลเช่นกันในการบำบัดการติดเชื้อแบคทีเรียที่รุนแรง

ยาปฏิชีวนะเก่าแก่ที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันนี้ อย่าง ยาเพนิสซิลิน กับยาเมทธิซิลิน อาจจะได้รับการปรับปรุงให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าเดิม หลังจากมีการค้นพบสารส่วนผสมของยาชนิดใหม่สองตัว ที่มีฤทธิ์ทำให้เชื้อเเบคทีเรียอ่อนแอลง

ในการศึกษาทดลองกับหนู ทีมนักวิจัยที่บริษัทยา Merck ได้ค้นพบสารส่วนผสมสองตัว ที่มีคุณสมบัติทำให้เชื้อแบคทีเรียสตาฟฟิลโลคอคคัส ออเรียส หรือ MRSA ที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะอ่อนแอลง ช่วยให้ยาปฏิชีวนะดั้งเดิมที่ใช้กันมานาน สามารถกำจัดเชื้อเเบคทีเรียนี้ได้

คุณ Terry Roemer แห่งบริษัทยา Merck กล่าวว่า หากใช้เดี่ยวๆ สารส่วนผสมที่ค้นพบทั้งสองตัวไม่มีประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อเเบคทีเรีย MRSA แต่หากรับประทานพร้อมกับยาเพนิสซิลิน จะสามารถกำจัดอาการอักเสบจากเชื้อเเบคทีเรียที่ดื้อยาได้ ในการทดลองรักษาในหนูทดลอง

เขากล่าวว่าสารส่วนผสมทั้งสองตัวนี้แตกต่างจากสารตัวอื่นๆ และน่าตื่นเต้นเพราะมีผลช่วยให้ยาปฏิชีวนะที่มีอยู่ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพในการกำจัดเชื้อเเบคทีเรีย

สารส่วนผสมสองชนิดที่ค้นพบนี้ไม่มีฤทธิ์ในการต่อต้านเชื้อโรคหากใช้เดี่ยวๆ แต่กลับมีฤทธิ์สูงมากในการกำจัดเชื้อเเบคทีเรียเมื่อใช้ผสมกับยาปฏิชีวนะที่มีอยู่ในปัจจุบัน จึงช่วยเสนอทางออกด้วยการนำไปเป็นส่วนหนึ่งของการบำบัดด้วยยาปฏิชีวนะเพื่อรักษาการติดเชื้อ MRSA

เชื้อ MRSA ถือว่าเป็นปัญหาสาธารณสุขหลักทั่วโลก และยังเป็นสาเหตุการเสียชีวิตจากเชื้อเเบคทีเรียดื้อยาสาเหตุใหญ่อันดับที่สองในสหรัฐฯ เชื้อเเบคทีเรียชนิดนี้ได้เริ่มต่อต้านต่อยาปฏิชีวนะในกลุ่มบีตา-แลคแทม (β-lactam) ทุกชนิดซึ่งรวมทั้งยาเพนิสซิลินและยาเมทธิซิลิน

ทำให้เกิดความจำเป็นเร่งด่วนที่ต้องพัฒนายาตัวใหม่ๆ หรือทางเลือกใหม่ๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของยาปฏิชีวนะที่มีใช้อยู่เเล้วให้ดีขึ้น

มีความเป็นไปได้ว่า สารส่วนผสมที่ทำให้เชื้อเเบคทีเรียดื้อยาอ่อนเเอลง จะออกมาให้ใช้กันภายในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า คุณ Roemer กล่าวว่า สารส่วนผสมทั้งสองชนิดดังกล่าวจะใช้ประกอบกับยาปฏิชีวนะดั้งเดิมที่ใช้กันอยู่ เพื่อบำบัดการติดเชื้อเเบคทีเรียดื้อยา

และที่สำคัญไปกว่านี้ คุณ Roemer กล่าวว่า การค้นพบส่วนผสมทั้งสองชนิดนี้ช่วยจุดประกายวิธีคิดเเนวใหม่ถึงการพัฒนาแนวทางต่อสู้กับเชื้อเเบคทีเรียดื้อยา อย่าง MRSA

ทีมนักวิจัยอธิบายผลงานการทดลองครั้งนี้ในวารสาร Science Translational Medicine เมื่อเร็วๆ นี้

(เรียบเรียงโดยทักษิณา ข่ายแก้ว วีโอเอภาคภาษาไทย กรุงวอชิงตัน)