ขณะที่ชาวสวนทุเรียนเวียดนามเฉลิมฉลองการเปิดการค้ากับจีน ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่าอย่าพยายามพึ่งพาตลาดที่ไม่จีรังยั่งยืนหากรสนิยมของผู้บริโภคเปลี่ยนไป หรือหากความขัดแย้งที่มีมายาวนานระหว่างปักกิ่งและฮานอยเกิดปะทุขึ้นอีกครั้งจากการอ้างกรรมสิทธิ์เหนือทะเลจีนใต้
โว ตัน ลอย (Vo Tan Loi) ผู้อำนวยการบริษัท เฟือง ง็อก-ไค บี (Phuong Ngoc-Cai Be) ผู้ส่งออกผลไม้ที่มีประสบการณ์ในจังหวัดเตี๋ยนยาง บริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขง กล่าวว่า “ตลาดจีนมีขนาดใหญ่มาก เมื่อพวกเขาให้ความสนใจกับผลไม้ชนิดใดชนิดหนึ่ง เราก็ต้องพยายามปลูกผลไม้ชนิดนั้นให้เพียงพอต่อความต้องการของชาวจีน”
จากข้อมูลของกรมศุลกากรเวียดนามที่รายงานโดยหนังสือพิมพ์ หนานดาน เดลลี (Nhan Dan Daily) คาดว่า ยอดขายทุเรียนจะสูงถึง 1 พันล้านดอลลาร์ในตลาดจีนภายในสิ้นปี 2023 นี้ โดยทุเรียนเป็นผลไม้สดนำเข้าที่มีมูลค่ามากที่สุดของจีน มีมูลค่าถึง 4,210 ล้านดอลลาร์ในปี 2021 และส่วนใหญ่มาจากประเทศไทย
และแม้ว่าการบริโภคทุเรียนในที่สาธารณะจะถูกห้ามในหลายพื้นที่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เนื่องจากกลิ่นของมัน แต่ผู้ที่ชื่นชอบทุเรียนสดของจีนก็ยังเต็มใจที่จะจ่ายในราคาสูงสุดสำหรับผลไม้ที่มีรสชาติยากจะพรรณนานี้
แต่ความซับซ้อนของเรื่องนี้คือความสัมพันธ์ที่เต็มไปด้วยอุปสรรคระหว่างเวียดนามกับจีน ซึ่งเป็นคู่ค้าและตลาดที่ใหญ่ที่สุดของเวียดนาม ทั้งสองประเทศติดอยู่ในข้อพิพาทเรื่องดินแดนเหนือหมู่เกาะ พื้นที่ทำการประมง และสิทธิในการขุดเจาะน้ำมันและก๊าซในทะเลจีนใต้มาเป็นเวลานานแล้ว
ลอย เตือนว่า ชาวสวนอาจ “ได้รับผลกระทบอย่างหนัก” หากจีนปิดกั้นการนำเข้าทุเรียนเนื่องจากความตึงเครียดทางการเมือง หรือการที่ราคาตกต่ำเนื่องจากผลผลิตล้นตลาด และว่า “ต้นทุเรียนแต่ละต้นต้องใช้เวลาถึง 7-8 ปีในการโตเต็มที่และออกผล ดังนั้นชาวสวนอาจต้องสูญเสียเวลาไปอีก 7-8 ปีหากเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในตลาดจีน”
ลอย บอกกับวีโอเอภาษาเวียดนามว่า จากประสบการณ์หลายปีของเขา เขาได้เห็นวัฏจักรที่เกษตรกรละทิ้งพืชชนิดหนึ่งเพื่อเปลี่ยนไปปลูกพืชชนิดอื่นที่ให้ผลกำไรสูงกว่าในตลาดจีนมาหลายรอบแล้ว อย่างเช่น “เมื่อตอนที่ราคาขนุนสูงถึงกิโลกรัมละ 2.5-3 ดอลล่าร์ พวกเขาเลิกปลูกส้มและส้มแมนดารินเพื่อหันมาปลูกขนุน และในตอนนี้เมื่อสามารถส่งออกทุเรียนไปยังประเทศจีนได้อย่างเป็นทางการแล้ว พวกเขาก็เริ่มโค่นสวนขนุนทิ้ง”
วีโอเอภาษาเวียดนามได้สอบถามไปยังกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าของเวียดนามและภารกิจการค้าที่สถานทูตเวียดนามในกรุงปักกิ่งเกี่ยวกับมาตรการปกป้องเกษตรกรชาวสวนทุเรียนจากความผันผวนของตลาด แต่ยังไม่ได้รับคำตอบใด ๆ
เหงียน กวง เอ (Nguyen Quang A) นักเศรษฐศาสตร์ในกรุงฮานอย ผู้ร่วมก่อตั้งสถาบัน Institute of Development Studies ซึ่งปัจจุบันปิดตัวไปแล้ว เตือนอย่าเร่งรีบในการส่งออกทุเรียน และว่า “เป็นเรื่องดีที่เวียดนามสามารถเจาะตลาดทุเรียนขนาดใหญ่ของจีนได้” ซึ่ง “เวียดนามสามารถใช้ความใกล้ชิดกับจีนเป็นข้อได้เปรียบในการส่งออกผลไม้สด”
อย่างไรก็ตาม เขาบอกกับวีโอเอภาคภาษาเวียดนามว่า ทางการเวียดนามควรเรียนรู้บทเรียนจากพฤติกรรมการนำเข้าผลไม้ของจีนในอดีต เพราะ “การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองระหว่างสองประเทศเป็นสิ่งที่คาดเดาไม่ได้ ในขณะที่ตลาดจีนมีความผันผวนอย่างมาก ซึ่งนโยบายสามารถเปลี่ยนแปลงได้ในชั่วข้ามคืน”
เขากล่าวด้วยว่า “ผู้กำหนดนโยบายของเวียดนามควรคำนึงถึงปัจจัยเสี่ยงเมื่อส่งออกไปยังตลาดจีนและควรมีแผนการรองรับ” โดยแนะนำให้มีการสำรวจตลาดทางเลือก ขยายตลาดในประเทศที่มีประชากร 100 ล้านคน หรือให้แรงจูงใจแก่อุตสาหกรรมแปรรูปผลไม้ เป็นต้น
- ที่มา: วีโอเอ
