สหรัฐฯเปิด “ประชุมสุดยอดประเทศประชาธิปไตย” จีนโต้ “บั่นทอนความเป็นปึกแผ่น”

US Host Democracy Summit Analysis

ประธานาธิบดีโจ ไบเดนของสหรัฐฯ เป็นเจ้าภาพการประชุมสุดยอด Summit for Democracy ซึ่งมีประเทศประชาธิปไตยเข้าร่วม โดยมีจุดประสงค์เพื่อ “ขับเคลื่อนวาระที่ย้ำถึงประชาธิปไตยให้มีความแข็งแกร่งอีกครั้งและรับมืออย่างเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันต่อสิ่งท้าทายที่สำคัญต่างๆ ต่อประชาธิปไตย”

ในการประชุมที่มีขึ้นในวันพฤหัสบดีและวันศุกร์ผ่านระบบออนไลน์ ทางการสหรัฐฯกล่าวว่าประเทศผู้เข้าร่วมกว่า 100 แห่ง จะถูกเชิญชวนให้ประกาศแผนงานอย่างเฉพาะเจาะจงในการสร้างการเปลี่ยนแปลงที่มีความหมายต่อประชาธิปไตย

อย่างไรก็ตามไม่เป็นที่ทราบแน่ชัดว่าแผนงานที่ถูกประกาศที่การประชุมสุดยอดครั้งนี้จะได้รับการสานต่อในเชิงปฏิบัติหรือไม่

อาจารย์ด้านรัฐศาสตร์ สเตซี ก็อดดาร์ด แห่งมหาวิทยาลัย Wellesley College ของสหรัฐฯ กล่าวว่า การประชุมครั้งนี้เปรียบเหมือนการขีดเส้นให้กับพันพันธมิตรสหรัฐฯ ทราบว่าจุดยืนใดคือฝั่งเดียวกับตน ซึ่งแตกต่างกับของจีนและรัสเซีย

แต่หากเป็นเรื่องความคาดหวังว่าจะเกิดผลอย่างจริงจังหรือไม่ นักวิชาการผู้นี้ระบุว่าจุดประสงค์ของ Summit for Democracy ครั้งนี้ค่อนข้างที่จะเป็นนามธรรม

ขณะเดียวกัน สตีเวน เฟล์ดสไตน์ ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบัน Carnegie Endowment for International Peace กล่าวว่าการที่รัฐบาลประธานาธิบดีไบเดนริเริ่มการประชุมนี้ถือว่าเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญจากรัฐบาลก่อนหน้านี้ ภายใต้ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์

เขากล่าวว่าการประชุม Summit for Democracy เป็นสิ่งสะท้อนความตั้งใจของรัฐบาลใหม่ที่ต้องการให้เกิดการเปลี่ยนแปลง และเป็นปีแห่งกิจกรรมต่างๆ ที่จะเป็นเครื่องพิสูจน์เจตนารมณ์ของไบเดน

FILE - A man sits in front of shutters decorated with graffiti in support of the civil disobedience movement (CDM) and the three-finger salute made by protesters demonstrating against the military coup in Yangon, April 7, 2021.

แม้ส่วนใหญ่ของกว่า 100 ประเทศที่ได้รับเชิญ จะมีความเป็นประชาธิปไตยสูง คือมี 77 ประเทศที่ได้รับการจัดอันดับว่า เป็นประเทศ “เสรี” (free) และ มี “ประชาธิปไตยที่สมบูรณ์” (fully democratic) แต่ก็มี 31 ประเทศที่อยู่ในระดับ“เสรีบางส่วน” (partly free) ตามการจัดอันดับของ Freedom House ในรายงาน Freedom in the World 2021

ที่สำคัญมี 3 ประเทศที่ “ไม่เสรี” หรือ (not free) แต่ได้รับเชิญเข้าร่วมประชุมสุดยอดด้านประชาธิปไตย คือ อิรัก แองโกลาและสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก

ทั้งนี้ไทย ซึ่งไม่ได้รับเชิญ อยู่ในกลุ่ม “ไม่เสรี” (not free) ในรายงาน Freedom in the World 2021 ตกจากระดับ partly free ในปีก่อนหน้านั้น

หากพิจารณาถึงรายชื่อผู้ได้รับเชิญ อาจเกิดคำถามว่า เหตุใดบางประเทศที่ได้คะแนนด้านประชาธิปไตยปานกลางเช่นศรีลังกา ไม่ได้รับเชิญ ขณะที่ประเทศที่มีคะแนนต่ำกว่าเช่น ปากีสถาน กลับได้รับเชิญ

ในเรื่องนี้โฆษกทำเนียบขาว เจน ซากี กล่าวว่า “ประชาธิปไตยในทุกประเทศต่างเป็นงานที่อยู่ระหว่างการดำเนินไปกันทั้งสิ้น มันไม่ได้หมายความว่าการไม่ได้รับเชิญจะแปลว่าคุณถูกตีตราเชิงลบด้านประชาธิปไตย”

โฆษกเจน ซากี กล่าวด้วยว่า สหรัฐฯในฐานะเจ้าภาพต้องการให้เวทีนี้มีเสียงที่หลากหลายที่สามารถออกมาพูดถึงความพยายามปกป้องประชาธิปไตย

สตีเวน เฟล์ดสไตน์ ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบัน Carnegie Endowment for International Peace กล่าวเสริมว่าปัจจัยอื่นๆ ที่ถูกนำมาพิจารณาเรื่องการออกหมายเชิญประเทศเข้าร่วมการประชุมสุดยอดครั้งนี้ คือผลประโยชน์แห่งชาติของสหรัฐฯ เชิงยุทธศาสตร์และภาพรวมและพลวัตรในภูมิภาคต่างๆ เป็นต้น

สำหรับปฏิกิริยาจากจีน ซึ่งไม่ได้รับเชิญ และถูกมองเป็นปัจจัยหนึ่งที่สหรัฐฯนำมาพิจารณาเพื่อคานอำนาจด้วยการหาแนวร่วมผ่าน Summit for Democracyรองรัฐมนตรีต่างประเทศของจีน หลี่ ยู่เฉิน กล่าวว่า การทำเช่นนี้เป็นการแบ่งแยกประเทศต่างไปตามลำดับชั้น เป็นการแปะป้ายว่าประเทศใดเป็นประชาธิปไตยและประเทศใดมิได้เป็นประชาธิปไตย

เขากล่าวด้วยว่าสหรัฐฯ เองก็ไม่ได้มีประวัติด้านประชาธิปไตยที่ไร้จุดบกพร่อง เขาได้ยกตัวอย่างเหตุการณ์จลาจลบุกยึดรัฐสภาสหรัฐฯ ที่กรุงวอชิงตันเมื่อวันที่ 6 มกราคม ปีนี้ด้วย

ส่วนทางการอเมริกันกล่าวว่า สิ่งหนึ่งที่การประชุมสุดยอดครั้งนี้ต้องการเห็นคือ ความสามารถในการระบุถึงความไม่สมบูรณ์แบบของประชาธิปไตยและดำเนินแนวทางกับปัจจัยเหล่านั้นด้วยความโปร่งใส

FILE - In this Jan. 6, 2021, file photo, violent protesters, loyal to then-President Donald Trump, storm the Capitol, Wednesday, Jan. 6, 2021, in Washington. A Drug Enforcement Administration agent arrested on charges stemming from the Jan. 6 riot at…