สื่อสังคมออนไลน์มีบทบาททั้งทำให้คนสามัคคีกันและสร้างความแตกแยกในช่วงเกิดเหตุการณ์ร้าย

Tragedy Social Media

เหตุสังหารหมู่ที่ไนท์คลับ Pulse ใน Orlando ในรัฐ Florida เป็นเหตุการณ์หนึ่งที่คนส่วนใหญ่ติดตามอ่านข่าวผ่านทางหน้าเว็บไซท์สื่อสังคมออนไลน์

ภาพวิดีทัศน์ที่นำเสนอทาง Snapchat โดย Amanda Alvear ที่อยู่ในไนท์คลับขณะนั้นสามารถจับภาพเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงไม่กีนาทีเเรกไว้ได้อย่างไม่ตั้งใจ ภาพวิดีโอนี้อัพโหลดขึ้นหน้าเว็บไซท์ทันที และมีคนเข้าชมอย่างล้นหลามภายในเวลารวดเร็ว ก่อนหน้าที่สื่อมวลชนหลักๆ ในสหรัฐฯ จะเริ่มรายงานข่าวเรื่องนี้เสียอีก

บรรดานักวิจัยด้านสังคมชี้ว่า ในห้วงที่เกิดเหตุการณ์เลวร้ายแบบนี้ คนทั่วไปหันไปใช้สื่อสังคมออนไลน์กันมากยิ่งขึ้นในการติดตามข่าวสาร ในการเเสดงความรู้สึกต่อเหตุการณ์ ความเจ็บปวด สับสน ความเศร้าโศก และเเบ่งปันประสบการณ์ที่เลวร้ายของตน และใช้แสดงความเข้าอกเข้าใจ ให้กำลังใจ และคำเเนะนำแก่เพื่อนๆ

สื่อสังคมออนไลน์มีทั้งข้อดีและข้อเสีย เพราะในขณะที่สื่อสังคมออนไลน์เหล่านี้อาจจะมีบทบาทในการดึงมวลชนให้สมานสามัคคีกัน แต่ก็มีส่วนให้เกิดความแตกเเยกได้เช่นกัน

ในกรณีเหตุสังหารหมู่ในไนท์คลับเเห่งนี้ สื่อสังคมออนไลน์ได้กลายเป็นสังเวียนของการโต้เเย้งกันในประเด็นต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการกล่าวโทษว่าเป็นความผิดของใคร ภัยคุกคามจากกลุ่มก่อการร้ายมุสลิม การควบคุมอาวุธปืน การเมืองระดับผู้นำประเทศ และกลุ่มเรียกร้องสิทธิ์คนรักเพศเดียวกัน

คุณ Tomas Chamorro-Premuzic อาจารย์ด้านจิตวิทยาเชิงธุรกิจที่มหาวิทยาลัย University College London และมหาวิทยาลัย Columbia University กล่าวว่า สื่อสังคมออนไลน์มีบทบาทช่วยเชื่อมโยงตัวเราเข้ากับคนอีกหลายล้านคนทั่วโลก รวมทั้งคนแปลกหน้าที่ไม่รู้จักกันเลย เขากล่าวว่าเเม้ว่าการเชื่อมโยงผ่านสื่อสังคมออนไลน์นี้อยู่ในรูปของดิจิตอลเป็นส่วนมาก แต่จินตนาการของคนเราช่วยเอื้อให้คนเราสามารถเข้าใจความรู้สึกของคนอื่นเเม้ว่าจะไม่รู้จักกันหรืออยู่คนละมุมโลก

ศาสตราจารย์ Chamorro-Premuzic กล่าวว่า เครือข่ายสังคมออนไลน์อาจใช้เป็นสื่อกลางในการเผยเเพร่ภาพยนตร์เศร้าเรื่องใดเรื่องหนึ่ง และบรรดาผู้ใช้ที่ได้ชมภาพยนตร์เรื่องนั้นมีโอกาสเเสดงความคิดเห็นและเเบ่งปันความรู้สึกในรูปแบบของความคิดเห็นร่วมกันในกลุ่ม

แต่หากนำไปใช้มากเกินไป อาจจะมีผลให้อารมณ์ความรู้สึกหรือประเด็นต่างๆ ที่ลึกซึ้งและซับซ้อน ให้กลายเป็นเพียงเเค่การโต้วาทีและการพูดคุยที่ไร้สาระ

ผู้เชี่ยวชาญคนนี้กล่าวว่า สื่อสังคมออนไลน์ช่วยเพิ่มความรู้สึกแก่ผู้ใช้ว่าได้อยู่กับเพื่อนจริงๆ เหมือนนั่งอยู่ด้วยกัน แม้ว่าจะไม่จริง เเม้ความรู้สึกที่เเสดงออกจะคงเดิม แต่สื่อสังคมออนไลน์ช่วยให้เข้าถึงผู้รับในวงกว้างมากขึ้น จึงกลายเป็นเรื่องปกติในปัจจุบันที่คนเราจะเเสดงความรู้สึกต่อคนทั้งโลกผ่านสื่อประเภทนี้แทนที่จะเก็บเอาไว้ในใจคนเดียว

ทีมนักวิจัยยังกำลังศึกษาบทบาทของสื่อสังคมออนไลน์ ที่ช่วยให้ผู้ใช้ค้นพบกลุ่มสังคมที่มีความคิดเห็นเหมือนกัน สร้างความรู้สึกปลอดภัยที่จะเเสดงความคิดเห็นส่วนตัวได้อย่างเต็มที่และอย่างสบายใจ

และยังสามารถปิดตัว ไม่รับคนที่มีความคิดเห็นต่างไปจากความเชื่อและความคิดเกี่ยวกับคุณค่าทางสังคมพื้นฐานของกลุ่มได้อีกด้วย

คุณ Charles Steinfeld ศาสตราจารย์ประจำภาควิชาสื่อมวลชนและข้อมูลข่าวสารที่มหาวิทยาลัย Michigan State University กล่าวว่า บทบาทนี้เห็นได้ชัดเจนมากหลังเกิดเหตุการณ์สังหารหมู่ที่ Orlando

เขากล่าวว่า บทสนทนาต่างๆ บนสื่อสังคมออนไลน์มุ่งเชื่อมโยงคนที่มีความคิดเเละความเชื่อเหมือนกัน ดังนั้นจึงไม่มีผลดีในการไกล่เกลี่ยความแตกต่างระหว่างกลุ่มคนที่เห็นต่าง แต่กลับไปเพิ่มความเเตกเเยกมากขึ้น

คุณ Tomas Chamorro-Premuzic กล่าวว่า การใช้สื่อสังคมออนไลน์ในช่วงวิกฤติสร้างปัญหาสำคัญขึ้นมาอย่างหนึ่ง นั่นก็คือนำไปสู่การเเสวงหาเฉพาะข้อมูลที่ตรงกับความคิดเห็นของตัวเองที่มีมานาน เป็นการเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง

เขากล่าวว่า คนเราจะใส่ใจกับคนอื่นที่ชอบในสิ่งที่ตนทำเท่านั้น จึงไม่เเปลกใจเลยที่ Facebook ทำการเเก้ไขข่าวที่เผยเเพร่ใน news feed ของตนให้ส่งเสริมข่าวที่มีความคิดเห็นเชิงเสรี เพราะผู้ใช้ส่วนใหญ่ของ Facebook น่าจะเป็นคนที่มีความคิดเชิงเสรีนิยม

และเช่นเดียวกัน คนเราชอบและมักร่วมนำความคิดเห็นหรือข้อความของผู้อื่นที่ตนเองชอบใจ ไปเผยเเพร่ต่อเพราะตรงกับความคิดเห็นของตนเอง ซึ่งสร้างให้เกิดวัฏจักรมืดและส่งเสริมให้คนมีความคิดเห็นที่แคบลง

เขากล่าวว่าในสื่อสังคมออนไลน์ คนเรามักจะมีแนวโน้มที่เชื่อว่าความคิดเห็นของตนเองเป็นความจริงเสมอ เพราะผู้ใช้มีโอกาสเจอกับความคิดเห็นตรงกันข้ามน้อยมาก

ด้านคุณ Steinfeld ชี้ว่า ความลำเอียงนี้นอกจากจะส่งผลกระทบต่อการติดตามข้อมูลข่าวสารจากแหล่งต่างๆ แล้ว ยังมีผลในการตัดสินใจว่าควรจะเลือกรับหรือแชร์ต่อ ข้อมูลจากใครหรือแหล่งข่าวใดดีอีกด้วย

ผู้เชี่ยวชาญคนนี้เตือนว่า กลายเป็นเรื่องธรรมดามากขึ้นที่คนที่อยู่ในเครือข่ายเดียวกับตัวคุณ จะเห็นด้วยกับความคิดเห็นของคุณเกี่ยวกับประเด็นสำคัญๆ อาทิ การควบคุมอาวุธปืน สิทธิ์การทำแท้ง คนโยกย้ายถิ่น

ดังนั้น ความคิดเห็นในประเด็นเหล่านี้จึงมีแนวโน้มที่จะเป็นความคิดเห็นเพียงข้างเดียวที่เผยแพร่ภายในกลุ่มสังคมออนไลน์กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเท่านั้น

หลายชั่วโมงหลังจากมีรายงานข่าวเกี่ยวกับการสังหารหมู่ 49 ศพ ในไนต์คลับคนรักเพศเดียวกันที่ Orlando มีการแสดงความคิดเห็นเผ็ดร้อนมากมายนับล้านๆ ครั้ง และการกล่าวหาต่างๆ นานา บนหน้าเว็บไซท์สื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ

ในขณะเดียวกัน มีคนอีกหลายล้านคนตีพิมพ์ข้อความแสดงความเสียใจ และอาลัยต่อผู้เสียชีวิต ตลอดจนส่งแรงใจไปให้แก่คนที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ร้ายนี้

คุณ Tomas Chamorro-Premuzic กล่าวว่า หากคุณรู้สึกเจ็บปวดหรือเสียใจ คุณควรทำทุกอย่างที่ช่วยให้ตนเองรู้สึกดีขึ้น ความเศร้าโศกเสียใจเป็นส่วนหนึ่งของอารมณ์มนุษย์

และคุณจะใช้สื่อสังคมออนไลน์เป็นสื่อกลางหรือไม่ใช้ ก็ไม่มีผลให้ความรู้สึกเหล่านี้ดีขึ้นหรือเลวร้ายลงเเต่อย่างใด

(เรียบเรียงโดยทักษิณา ข่ายแก้ว วีโอเอภาคภาษาไทย วีโอเอภาคภาษาไทยกรุงวอชิงตัน)