สถานการณ์ที่รัสเซียส่งกองทัพเข้ารุกรานยูเครน และภาวะการแข่งขันช่วงชิงอิทธิพลกับจีน คือ ประเด็นหลักที่ แอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เตรียมนำขึ้นมาหารือ ระหว่างการเดินทางร่วมประชุมกับรัฐมนตรีต่างประเทศจากประเทศอื่น ๆ ในกลุ่มประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่ที่สุด 20 ประเทศ หรือ จี-20 ที่จะจัดขึ้นที่เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย ในสัปดาห์นี้
US G20 Foreign Ministers Meeting Blinken
ก่อนที่ รมต.บลิงเคน จะออกเดินทางไปร่วมการประชุมที่บาหลีในวันพุธ กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ได้ออกแถลงการณ์ที่ระบุว่า “นอกจากการนัดหมายต่าง ๆ ของกลุ่มจี-20 แล้ว รมต.(บลิงเคน) จะเข้าร่วมประชุมทวิภาคีกับรัฐมนตรีต่างประเทศ เร็ตโน มาร์ซูดี แห่งอินโดนีเซีย ด้วย ในส่วนของนัดหมายในระดับทวิภาคีอื่น ๆ รมต.บลิงเคน จะพบกับรัฐมนตรีต่างประเทศจีน หวัง อี้ ในช่วงจัดการประชุมจี-20 เช่นกัน”
ผู้ช่วยรัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐฯ แดเนียล คริตเทนบริงค์ เปิดเผยว่า ประเด็นที่ รมต.บลิงเคน จะหยิบยกขึ้นมาหารือกับรมต.หวัง ของจีนนั้น น่าจะเป็นเรื่องของความร่วมมือด้านการจัดการกับสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลง สถานการณ์ด้านสาธารณสุขโลก การต่อต้านการค้ายาเสพติด และสถานการณ์ในเมียนมา
ผู้ช่วย รมต.คริตเทนบริงค์ บอกกับผู้สื่อข่าวเมื่อวันอังคารด้วยว่า สหรัฐฯ ต้องการที่จะจัดการกับประเด็น “การแข่งขันอันดุเดือด” กับจีน โดยต้องมีการจัดตั้งสิ่งที่เป็นเหมือน “ราวกันตก” เพื่อช่วยป้องกันความขัดแย้งที่ไม่ได้ตั้งใจให้เกิดขึ้นด้วย
และแม้ยูเครนจะไม่ได้เป็นสมาชิกกลุ่มจี-20 รัฐมนตรีต่างประเทศ ดมิโทร คูเลบา แห่งยูเครน ได้รับเชิญมาร่วมงานด้วย หลังกรุงเคียฟได้รับสถานภาพผู้สมัครเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป (อียู) โดย รมต.คูเลบา กล่าวว่า ได้มีการประสานงานกับ โจเซพ บอร์เรลล์ หัวหน้าฝ่ายนโยบายต่างประเทศของอียู เพื่อมาร่วมการประชุมรัฐมนตรีที่บาหลีแล้ว
FILE - Ukraine Foreign Minister Dmytro Kuleba sits at EU headquarters in Brussels on May 16, 2022. On Tuesday he urged other governments to send weapons to aid Ukraine’s fight against Russian forces.
รมต.ต่างประเทศยูเครน ทวีตข้อความที่ระบุว่า การพูดคุยกับหัวหน้าฝ่ายนโยบายต่างประเทศของอียูนั้นได้ข้อสรุปความเห็นที่ตรงกันว่า อียู จำเป็นต้องดำเนินมาตรการลงโทษรอบที่ 7 ต่อรัสเซีย และทั้งสองฝ่ายกำลังเร่งทำเรื่องนี้อยู่
เจ้าหน้าที่รัฐบาลสหรัฐฯ กล่าวว่า สงครามในยูเครนที่เกิดขึ้นจากน้ำมือของรัสเซียนั้นได้สั่นคลอนเสถียรภาพของเศรษฐกิจโลก และกรุงวอชิงตันจะไม่ยอมลดแรงกดดันใด ๆ ต่อเครมลิน จนกว่ารัสเซียจะยุติการใช้กำลังทหารรุกรานของตน
อย่างไรก็ตาม รมต.บลิงเคน ไม่มีกำหนดการประชุมอย่างเป็นทางการกับรัฐมนตรีต่างประเทศรัสเซีย เซอร์เกย์ ลาฟรอฟ ระหว่างการเยือนบาหลีในครั้งนี้
สหรัฐฯ-จีน
การประชุมระหว่าง รมต.บลิงเคน และรมต.หวัง จะเป็นการพบกันตัวต่อตัวครั้งแรกของทั้งสอง นับตั้งเมื่อรมต.ต่างประเทศสหรัฐฯ ประกาศแผนยุทธศาสตร์ของประธานาธิบดีโจ ไบเดน เพื่อเอาชนะการแข่งขันด้านต่าง ๆ กับจีนเมื่อปลายเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา
U.S. Secretary of State Antony Blinken meets Chinese Foreign Minister Wang Yi on the sidelines of the G-20 summit in Rome, Oct. 31, 2021. (Tiziana Fabi/Pool via Reuters)
ในการประกาศครั้งนั้น รมต.บลิงเคน กล่าวว่า สหรัฐฯ ไม่ได้พยายามที่จะตีตัวออกห่างจากจีน และความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองนั้น ไม่ใช่เป็นไปเรื่องของเกมผลรวมเป็นศูนย์ (zero-sum game)
ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา เจ้าหน้าที่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เปิดเผยว่า ไม่พบการบ่งชี้ว่า จีนจัดส่งความช่วยเหลือใด ๆ ให้กับรัสเซียเดินทางทำสงครามในยูเครน แต่ก็เตือนถึง “ผลลัพธ์ที่จะตามมา” ถ้าหากรัฐบาลกรุงปักกิ่งจะตัดสินใจช่วยมอสโก
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว กระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ เพิ่งเพิ่มชื่อบริษัทอีก 5 แห่งของจีนเข้าไปในบัญชีดำที่มีรายชื่อบุคคลและองค์กรที่ถูกกล่าวหาว่า ให้การสนับสนุนปฏิบัติการทางทหารและอุตสาหกรรมการป้องกันประเทศของรัสเซีย
แต่สมาชิกสภาคองเกรสสังกัดพรรครีพับลิกันบางรายกล่าวว่า สิ่งที่รัฐบาลปธน.ไบเดนดำเนินการไปนั้น ยังไม่เพียงพอ
ไมเคิล แม็คคอล หัวหน้าสมาชิกพรรครีพับลิกันในคณะกรรมาธิการสภาผู้แทนราษฎรด้านกิจการต่างประเทศ กล่าวว่า “แนวคิดอันอ่อนปวกเปียกที่ว่าด้วย ‘ผลลัพธ์ที่จะตามมา’” ของรัฐบาลปธน.ไบเดนนั้น จะไม่ได้ช่วยยับยั้งจีนให้หยุดสนับสนุนสงครามของประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ได้เลย และเรียกร้องให้มี “การลงโทษอย่างมีนัยสำคัญ” ต่อบริษัทต่าง ๆ ที่ละเมิดมาตรการลงโทษและให้ความช่วยเหลือรัสเซียด้วย
ความคิดเห็นที่แตกต่างในกลุ่มจี-20 เกี่ยวกับสงครามในยูเครน
การที่รัสเซียเข้าร่วมการประชุมจี-20 ด้วยนั้นเป็นประเด็นตึงเครียดในหมู่ประเทศสมาชิกที่เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มประเทศจี-7 และประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่อื่น ๆ มาสักพักแล้ว
SEE ALSO: ‘ยูเอ็น’ ลงคะแนนท่วมท้น - ไทยร่วมประณามรัสเซียบุกยูเครน
สมาชิกหลายราย โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในกลุ่มจี-7 ออกมาประณามการรุกรานยูเครนของรัสเซียอย่างหนักหน่วง และแสดงจุดยืนสนับสนุนการดำเนินมาตรการลงโทษทางเศรษฐกิจต่อมอสโกเสมอมา แต่สมาชิกกลุ่มจี-20 เช่น จีนและอินเดีย เลือกที่จะไม่ของดออกเสียงสนับสนุนมติองค์การสหประชาชติที่เกี่ยวกับรัสเซียและหลีกเลี่ยงที่จะประณามรัสเซียมาตลอดเวลา
ปธน.ไบเดน กล่าวว่า รัสเซียไม่ควรเป็นสมาชิกกลุ่มจี-20 อีกต่อไป แต่จีน บราซิล และแอฟริกาใต้ ซึ่งล้วนเป็นสมาชิกกลุ่ม BRICS ร่วมกับรัสเซีย ต่างออกมาคัดค้านข้อเสนอถอดรัฐบาลกรุงมอสโกออกจากกลุ่ม
ขณะเดียวกัน สมาชิกจี-20 บางประเทศ กล่าวว่า ความแตกแยกในกลุ่มที่เริ่มชัดเจนขึ้นเพราะกรณีที่รัสเซียส่งกองทัพรุกรานยูเครน ไม่ควรเป็นประเด็นที่มาบดบังแก่นสำคัญของการประชุมในปีนี้ ซึ่งก็คือ การฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังการระบาดใหญ่เป็นวงกว้างของโควิด-19
รัฐบาลอินโดนีเซีย ซึ่งเป็นประธานหมุนเวียนกลุ่มจี-20 ในปีนี้ กล่าวว่า ตนจะขอคงไว้ซึ่งนโยบายต่างประเทศที่เป็นอิสระและจะไม่ขอเข้าข้างมหาอำนาจฝ่ายใด
และความลังเลที่จะกันปธน.ปูติน ออกจากการประชุมสุดยอดจี-20 สะท้อนให้เห็นถึงจุดยืนของอินโดนีเซียที่ไม่ต้องการถูกมองว่าเลือกข้าง และเพื่อจะมุ่งความสนใจไปที่ประเด็นการฟื้นฟูของเศรษฐกิจหลังการระบาดใหญ่ของโควิด-19 ผ่านพ้นไปเท่านั้น
Russian President Vladimir Putin, right, and Indonesian President Joko Widodo shake hands after a joint news conference after their meeting in the Kremlin in Moscow, June 30, 2022.
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ประธานาธิบดีโจโก วิโดโด้ กลายมาเป็นผู้นำเอเชียคนแรกที่ได้เยือนทั้งรัสเซียและยูเครน โดยหลังจากเสร็จสิ้นภารกิจแล้ว ผู้นำอินโดนีเซียกล่าวว่า ปธน.ปูติน ตกลงที่จะ “ให้การรับรองด้านความมั่นคงปลอดภัยสำหรับการนำส่งอาหารและปุ๋ยออกจากทั้งรัสเซียและยูเครน” ท่ามกลางความกังวลเกี่ยวกับปัญหาวิกฤตอาหารโลกในเวลานี้
ประธานคณะกรรมาธิการยุโรป เออร์ซูลา ฟ็อน แดร์ ไลเอิน ให้สัมภาษณ์กับสถานีโทรทัศน์ ZDF ของเยอรมนีเมื่อเร็ว ๆ นี้ว่า การที่ปธน.ปูติน อาจจะเข้าร่วมการประชุมสุดยอดผู้นำจี-20 ในเดือนพฤศจิกายนไม่ควรจะกลายมาเป็นเหตุผลให้ผู้นำชาติตะวันตกคว่ำบาตรการประชุม หรือ “ทำให้กลุ่มจี-20 ทั้งกลุ่มกลายมาเป็นอัมพาต” เลย เพราะกลุ่มจี-20 นั้นมีความสำคัญต่อประเทศกำลังพัฒนาและประเทศเกิดใหม่ทั้งหลายอย่างมาก “เกินกว่าจะปล่อยให้ปูตินมาล้มกลุ่มนี้”
UKRAINE-CRISIS/SWISS
อย่างไรก็ตาม ในการประชุมระดับรัฐมนตรีของกลุ่มจี-20 ในสัปดาห์นี้ ไม่มีกำหนดการออกเอกสารอย่างเป็นทางการหรือแถลงการณ์ร่วมใด ๆ ทั้งสิ้น
สหรัฐฯ-ไทย
หลังการร่วมประชุมจี-20 แล้ว รมต.บลิงเคน จะเดินทางต่อไปยังกรุงเทพฯ เพื่อหารือประเด็นการขยายความร่วมมือระหว่างสหรัฐฯ และไทยเกี่ยวกับงานด้านสาธารณสุขและการแก้ไขปัญหาภาวะโลกร้อน รวมทั้งประเด็นการหาทางแก้ไขวิกฤตด้านมนุษยธรรมในเมียนมาที่ดำเนินมาตั้งแต่หลังเกิดการก่อรัฐประหารเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ของปีที่แล้ว ตามข้อมูลที่ได้รับการเปิดเผยจากกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ
แถลงการณ์ของกระทรวงฯ ระบุว่า “ที่กรุงเทพฯ รมต.บลิงเคนจะเข้าพบนายกรัฐมนตรี ประยุทธ์ จันทร์โอชา และรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ ดอน ปรมัตถ์วินัย เพื่อหารือในหลายประเด็น อาทิ การต่อยอดความสำเร็จของประเทศไทยในการเป็นเจ้าภาพการประชุมเอเปค 2022 ในช่วงปี 2023 ที่เรา(สหรัฐฯ) จะเป็นเจ้าภาพการประชุมเอเปค”
U.S. Secretary of State Antony Blinken and Thailand's Foreign Minister Don Pramudwinai make statements to the media at the State Department in Washington, U.S., September 27, 2021. REUTERS/Leah Millis/Pool
ทั้งนี้ ประเทศไทยเป็นพันธมิตรหลักด้านความมั่นคงของสหรัฐฯ ในภูมิภาคเอเชีย โดยทั้งสองประเทศลงนามข้อตกลงแลกเปลี่ยนข้อมูลสำคัญเมื่อเดือนที่แล้ว หลังมีการหารือยุทธศาสตร์และการป้องกันประเทศระหว่างสหรัฐฯ กับไทยเป็นครั้งแรกในเดือนพฤษภาคม ซึ่งสหรัฐฯ และประเทศไทยตกลงที่จะขยายความร่วมมือในด้านความมั่นคงทางไซเบอร์และการฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังการระบาดเป็นวงกว้างของโควิด-19
พอล เชมเบอร์ส ที่ปรึกษาด้านกิจการระหว่างประเทศ ของวิทยาลัยประชาคมอาเซียนศึกษา มหาวิทยาลัยนเรศวร กล่าวว่า ปัจจุบัน สหรัฐฯ ยังคงเป็นหุ้นส่วนด้านความมั่นคงที่มีความสำคัญลำดับต้น ๆ ของไทย แม้ว่าจีนจะพยายามก้าวขึ้นมาเทียบเคียงอยู่ก็ตาม โดยฝ่ายไทยได้พยายามสร้างสมดุลสำหรับความร่วมมือด้านความมั่นคงระหว่างทั้งสองมหาอำนาจอยู่ด้วย
เชมเบอร์ส บอกกับผู้สื่อข่าว วีโอเอ ว่า กองทัพอากาศไทยกำลังพยายามซื้อเครื่องบินรบ F-35 จำนวน 8 ลำจากสหรัฐฯ แต่กรุงวอชิงตันกังวลว่า เทคโนโลยีล้ำสมัยของ F-35 อาจรั่วไหลออกไปได้ เพราะกองทัพไทยนั้นมีความใกล้ชิดกับกรุงปักกิ่งอยู่
- ที่มา: วีโอเอ