ค่ำคืนวันเสาร์ในกรุงมอสโก ผู้คนชาวรัสเซียแน่นร้านอาหารและบาร์ในเซเรเทนกา และยังมีกลุ่มนักท่องเที่ยว 40 คนเยี่ยมชมโบสถ์เก่าแก่อายุกว่า 300 ปีในเมืองนี้ โดยมีเจ้าหน้าที่ “ตำรวจนักท่องเที่ยว” คอยดูแลความสงบเรียบร้อย
รอบ ๆ เมือง พบสัญลักษณ์ตัว “Z” ที่เป็นเครื่องหมายสื่อถึง “ปฏิบัติการพิเศษทางการทหาร” ของรัสเซีย อยู่ประปรายตามผนังตึกและอาคารพาณิชย์ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นร้านรวงจากต่างชาติที่เคยดำเนินกิจการในรัสเซีย บ้างก็มีโปสเตอร์ภาพทหารพร้อมสโลแกนยกย่องวีรบุรุษแห่งรัสเซีย เป็นเครื่องเตือนใจว่าความขัดแย้งระหว่างรัสเซียและยูเครนดำเนินมาเป็นเวลาเกือบ 1 ปีเต็มแล้ว
ความเจ็บปวดและชอกช้ำจากสงครามความขัดแย้งได้เปลี่ยนแปลงการดำเนินชีวิตของผู้คนในรัสเซียเช่นกัน ซึ่งอาจต้องใช้ความพยายามอย่างมากที่จะมองเห็นผลกระทบเหล่านั้น
มาตรการกวาดล้างผู้เห็นต่างและนักการเมืองฝั่งตรงข้าม ครอบครัวที่ถูกพรากจากกันเพราะการระดมกำลังพลสำรอง ที่ถือเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่ 2 สื่อทางการรัสเซียเผยแพร่ประเด็นสร้างความเกลียดชังต่อชาติตะวันตกและนำเสนอเนื้อหาที่สร้างความเชื่อมั่นกับประชาชนว่าทั่วโลกยังคงอยู่ข้างรัสเซียรวมทั้งการรายงานตัวเลขเสียชีวิตในสมรภูมิในหลักพันราย
กวาดล้างผู้วิจารณ์
โซเฟีย ซับโบตินา ชาวรัสเซียในนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก เปิดเผยกับเอพีว่า “อันที่จริงแล้ว สงครามทำลายชีวิตผู้คนมากมาย รวมทั้งพวกเราด้วย”
เป็นเวลา 2 ครั้งต่อสัปดาห์ เธอต้องไปเยี่ยมศูนย์กักกันเพื่อนำอาหารและยาให้กับคนรักของเธอ ซาช่า สโกชิเลนโก ศิลปินและนักดนตรีที่มีปัญหาด้านสุขภาพร้ายแรง เขาถูกจับเมื่อเดือนเมษายน เนื่องจากเปลี่ยนป้ายราคาในซูเปอร์มาร์เก็ตด้วยข้อความสโลแกนต่อต้านสงคราม
ขณะที่ซับโบตินา เผชิญกับข้อหาเผยแพร่ข้อมูลเท็จเกี่ยวกับทหาร ภายใต้กฎหมายใหม่ของประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ที่ทำให้การแสดงความเห็นต่อต้านสงครามเป็นความผิดอาญา และมาตรการกวาดล้างผู้วิจารณ์สงครามมีผลบังคับใช้ทันที เป็นไปอย่างไร้ความปรานี และเป็นสิ่งที่ไม่เคยขึ้นในยุคหลังสหภาพโซเวียต
ด้านสื่อในรัสเซีย ไม่สามารถใช้คำว่า “สงคราม” ในการนำเสนอข่าวได้ ส่วนผู้ชุมนุมที่ใช้คำดังกล่าวในป้ายประท้วงจะเจอโทษปรับหนัก และผู้ประท้วงที่เดินขบวนตามท้องถนนจะถูกจับกุมทันที
เว็บไซต์สื่ออิสระในรัสเซียถูกปิดกั้น เช่นเดียวกับเฟซบุ๊ก อินสตาแกรม และทวิตเตอร์ สถานีวิทยุของสื่ออิสระในประเทศถูกระงับการออกอากาศ รวมทั้งถอดใบอนุญาตหนังสือพิมพ์อิสระ Novaya Gazeta ที่ ดมิทรี มูราตอฟ นักข่าวจากรัสเซียเจ้าของรางวัลโนเบลสันติภาพ เป็นผู้ร่วมก่อตั้งและหัวหน้ากองบรรณาธิการ
ผลักดันการควบคุมของรัฐบาล
การกวาดล้างผู้วิจารณ์ ตามมาด้วยการเผยแพร่โฆษณาชวนเชื่อ สื่อทางการรัสเซียระงับการออกอากาศรายการบันเทิงและเพิ่มรายงานข่าวการเมือง เพื่อเพิ่มการนำเสนอเนื้อหาว่ารัสเซียกำลังกำจัดกลุ่มนาซีในยูเครน ซึ่งเป็นคำกล่าวอ้างผิด ๆ ที่ปธน.ปูตินใช้ในช่วงแรกเริ่มของการรุกรานยูเครน หรือเนื้อหาที่ว่านาโต้ใช้รัฐบาลกรุงเคียฟเป็นหุ่นเชิด แต่ระบุว่ารัฐบาลมอสโกจะได้รับชัยชนะ
ดมิทรี คิเซเลฟ ผู้ดำเนินรายการชาวรัสเซีย ระบุในเดือนธันวาคมในรายการรายสัปดาห์ของเขาว่า “โครงสร้างใหม่ของโลกกำลังปรากฎขึ้นต่อหน้าต่อตาเราแล้ว” และว่า “โลกกำลังกำจัดผู้นำชาติตะวันตก มนุษยชาติส่วนใหญ่อยู่กับเรา”
เดนิส โวลคอฟ หัวหน้าศูนย์จัดทำการสำรวจอิสระ Levada Center ให้ทัศนะกับเอพีว่าข้อความเหล่านี้ใช้ได้ผลในรัสเซีย “แนวคิดที่ว่านาโต้ต้องการทำลายรัสเซียหรืออย่างน้อยทำให้อ่อนแอลง ... เป็นมุมมองความเห็นอย่างน้อย 3 ใน 4 (ของผู้ตอบแบบสอบถามในรัสเซีย) มาเป็นเวลาหลายปีแล้ว”
รัฐบาลทำเนียบเครมลินผลักดันเนื้อหาเหล่านั้นให้กับคนหนุ่มสาว บรรดาเด็กนักเรียนถูกขอให้เขียนจดหมายถึงเหล่าทหารและบางโรงเรียนมีการกำหนด “โต๊ะของฮีโร่” สำหรับผู้สำเร็จการศึกษาที่ไปต่อสู้ในยูเครน
เอาตัวรอดจากมาตรการลงโทษทางเศรษฐกิจ
เศรษฐกิจรัสเซียที่เผชิญกับมาตรการลงโทษทางเศรษฐกิจจากนานาประเทศขยายตัวกว่าคาด เนื่องจากรายได้น้ำมันรัสเซียสูงทำสถิติที่ 325,000 ล้านดอลลาร์ ธนาคารกลางรัสเซียรักษาเสถียรภาพค่าเงินรูเบิลที่ร่วงหนักด้วยการปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ย และค่าเงินรูเบิลแข็งค่าขึ้นกว่าช่วงก่อนรัสเซียบุกยูเครนเมื่อเทียบกับค่าเงินดอลลาร์
ธุรกิจรายใหญ่จากต่างชาติ ทั้งแมคโดนัลด์ อิเกีย แอปเปิล และอีกมากมายถอนกิจการจากรัสเซีย ถูกแทนที่ด้วยธุรกิจท้องถิ่นในชื่อที่แปลกหูมากมาย อาทิ แมคโดนัลด์ที่กลายเป็น Vkusno — i Tochka ขณะที่สตาร์บัคส์ กลายเป็นชื่อใหม่ Stars Coffee ด้วยเมนูคล้ายกิจการเดิม
ด้านวีซ่าและมาสเตอร์การ์ด ยุติการให้บริการในรัสเซีย แต่ธนาคารรุดเปลี่ยนมาพึ่งพาระบบทำธุรกรรมการเงินท้องถิ่น MIR system เพื่อให้บัตรเครดิตและเดบิตสามารถใช้ได้ภายในรัสเซีย ขณะที่ชาวรัสเซียในต่างแดนต้องพึ่งพาเงินสดเป็นหลัก
นอกจากนี้ การเดินทางไปต่างประเทศยากลำบากขึ้นหลังสหภาพยุโรปห้ามเที่ยวบินจากรัสเซีย ค่าตั๋วเครื่องบินพุ่งสูงและจุดหมายปลายทางในต่างแดนลดน้อยลงกว่าที่เคย ทำให้การเดินทางต่างประเทศกลายเป็นสิทธิพิเศษของคนกลุ่มน้อย
ดำดิ่งสู่สงคราม
เหตุการณ์ที่สร้างความตกตะลึงเห็นจะเป็นในเดือนกันยายนที่รัฐบาลมอสโกสั่งระดมพลสำรอง 300,000 นาย ซึ่งแม้จะระบุว่าเป็นการระดมพลบางส่วนแต่ได้สร้างความตื่นตระหนกไปทั่วประเทศ เพราะชายรัสเซียส่วนใหญ่ที่อายุต่ำกว่า 65 ปี และมีผู้หญิงบางส่วนอยู่ในรายชื่อเรียกระดมพลครั้งนี้
ในตอนนั้นเที่ยวบินออกนอกรัสเซียขายหมดเกลี้ยงในเวลาไม่กี่ชั่วโมงและรถต่อคิวแน่นเพื่อข้ามพรมแดนออกนอกประเทศ มีรายงานว่าผู้คนเรือนแสนออกจากรัสเซียในช่วงเวลาไม่กี่สัปดาห์หลังจากประกาศดังกล่าว
นาตาเลีย เจ้าหน้าที่สาธารณสุข เดินทางออกจากกรุงมอสโกพร้อมกับแฟนหนุ่มของเธอ หลังมีคำสั่งระดมพลส่งไปที่แม่ของแฟนเธอ รายได้ของพวกเขาหายไปครึ่งหนึ่งและเธอคิดถึงบ้านเกิดมากแต่จำใจต้องออกมา เธอเปิดเผยกับเอพีว่า “เราต่างพูดกันว่าเมื่อสถานการณ์สงบลงเราจะได้กลับไป”
ผู้ที่ถูกเรียกระดมพลกล่าวถึงสภาพความเป็นอยู่ที่ยากลำบากและการขาดอุปกรณ์ ส่วนภรรยาและครอบครัวต่างเผยว่าผู้ที่ถูกเรียกตัวไปไม่ได้รับการฝึกฝนหรือได้รับอุปกรณ์ที่เพียงพอ และพวกเขาได้รับบาดเจ็บจากสงครามอย่างรวดเร็ว
ชีวิตที่สูญเสีย
ระหว่างที่สงครามเผชิญกับความพ่ายแพ้และล่าถอย ครอบครัวชาวรัสเซียต้องรอฟังข่าวร้ายกับการเสียชีวิตของบุคคลอันเป็นที่รัก
ในเดือนพฤศจิกายน ผู้นำรัสเซียได้พบกับแม่ของทหารที่เสียชีวิตกว่าสิบคน ซึ่งสื่อรัสเซียรายงานว่าเป็นกลุ่มที่ทางผู้สนับสนุนรัฐบาลและทางการรัสเซียเป็นผู้คัดเลือกมา และหนึ่งในนั้นกล่าวว่าการเสียชีวิตของลูกชายเธอนั้นไม่สูญเปล่า
กองทัพรัสเซียระบุว่า มีทหารเสียชีวิตกว่า 6,000 นายจากสงครามรัสเซียบุกยูเครน แต่ชาติตะวันตกประเมินว่าผู้เสียชีวิตนับหมื่นนาย
ขณะที่ปธน.ปูติน ให้คำมั่นว่าจะให้เงินชดเชยกับครอบครัวทหารที่ได้รับการระบุว่าเสียชีวิตระหว่างปฏิบัติหน้าที่ในสมรภูมิ เป็นเงิน 12 ล้านรูเบิล หรือราว 5.5 ล้านบาท
- ที่มา: เอพี
