ประเด็นเรื่อง 'ความมั่นคงทางนาวี' เป็นหนึ่งในหัวข้อที่ประเทศฟิลิปปินส์และมาเลเซียทำงานร่วมกันมานาน และถูกหยิบยกขึ้นมาพูดถึงระหว่างการเยือนฟิลิปปินส์ ของนายกมาเลเซีย มหาธีร์ โมฮาหมัด
ในระหว่างการพบกันเมื่อวันที่ 7 มีนาคม ผู้นำฟิลิปปินส์ได้กล่าวว่า การหาทางออกให้กับประเด็นความมั่นคง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัญหาการก่อการร้าย โจรสลัด และอาชญากรรมข้ามชาติ เป็นประเด็นที่ทั้งสองประเทศควรเดินหน้าปรับปรุงด้วยกัน
ดินแดนทางทะเลบริเวณหนึ่งที่ถือได้ว่าเป็นสิ่งท้าทายสำคัญของทั้งสองประเทศ คือ ทะเลซูลู (Sulu Sea) ระหว่างจังหวัดซาบาห์ของมาเลเซียและกลุ่มเกาะด้านใต้สุดของฟิลิปปินส์
อาจารย์ มาเรีย เอลา อะเทียนซา จากมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ กล่าวว่า การลาดตระเวณเพื่อดูเลความปลอดภัยในบริเวณดังกล่าวเกิดขึ้นไม่บ่อยครั้ง และพื้นที่นี้ไม่มีเขตแดนชัดเจน
ประเด็นหนึ่งที่ช่วยอธิบายถึงความยากลำบากในการตรวจลาดตระเวณ คือ พื้นที่ทางทะเลตรงนั้นเป็นบริเวณอิทธิพลของกลุ่มมุสลิมที่ต้องการความเป็นอิสระ และมีอดีตเกี่ยวโยงกับระบบการปกครองภายใต้สุลต่าน ที่เคยมีมา 400 กว่าปีก่อน แต่ถูกถอดถอนการยอมรับโดยฟิลิปปินส์เมื่อคริสต์ทศวรรษที่ 70
นักวิชาการกล่าวว่า บริเวณดังกล่าวเป็นเขตระอุของปัญหาการลักลอบค้ามนุษย์ ค้ายาเสพติด ค้าอาวุธเถื่อน โจรสลัดและการก่อการร้าย
เมื่อเดือนมกราคม โบสถ์ชาวคริสต์แห่งหนึ่งในจังหวัดซูลู ถูกโจมตีด้วยระเบิด ทำให้มีผู้เสียชีวิต 20 รายและบาดเจ็บ 111 คน ในเวลาต่อมา กลุ่มกบฏที่มีขบวนการรัฐอิสลามไอเอสหนุนหลังอ้างความรับผิดชอบในเหตุการณ์นี้
อีกประเด็นหนึ่งที่ทำให้การตรวจตราพื้นที่ดังกล่าวทำได้ยาก เกี่ยวข้องกับความพร้อมของกองทัพเรือ
อาจารย์ มาเรีย เอลา อะเทียนซา กล่าวว่า กองทัพเรือของประเทศฟิลิปปินส์และมาเลเซียไม่เเข็งเเกร่งในแง่ความพร้อมของงบประมาณและการซ่อมบำรุง
ข้อมูลของสถาบัน ReCAAP Information Sharing Center ระบุว่ามีเหตุการณ์ 7 ครั้งที่เป็นทั้งความพยายามที่สำเร็จและไม่สำเร็จ ในการก่อสถานการณ์อันตรายบริเวณทะเลซูลู ช่วงปี พ.ศ. 2560 และ 2561
ทำให้น่านน้ำแห่งนี้เป็นน่านน้ำสากลที่มีความเสี่ยงสูงสุดในเอเชีย ระหว่างช่วงเวลาดังกล่าว
ประเด็นสุดท้ายที่น่าสนใจ คือปัจจัยทางการเมือง คุณซอง เซน วุน นักวิเคราะห์เศรษฐกิจของธนาคาร CIMB ที่ประเทศสิงคโปร์ กล่าวว่า การเมืองภายในของเเต่ละประเทศก็ที่ส่วนต่อการจัดการกับปัญหานี้ เพราะบางครั้งปัจจัยการเมืองอาจเข้ารุมเร้ารัฐบาล จนไม่สามารถทำงานด้านความมั่นคงทางทะเลได้อย่างมีประสิทธิภาพ
(รัตพล อ่อนสนิท เรียบเรียงจากรายงานของผู้สื่อข่าว Ralph Jennings ที่ไทเป)
