นวัตกรรมสถาปัตย์ ‘โครงไม้เลื้อย’ เพิ่มความเย็นให้เมืองแบบยั่งยืน

จะดีแค่ไหน หากพื้นที่ในเมือง มีสิ่งปลูกสร้างที่ผู้คนสามารถเดินเข้าไปหลบแดดร้อน อีกทั้งมีพืชพันธุ์นานาชนิดรายล้อมขณะที่นั่งผ่อนคลาย ดังที่มีการนำเสนอในงานเทศกาลออกแบบ London Design Festival ปี 2024 ซึ่งจัดแสดงโครงสร้างขนาดใหญ่ที่มีดีไซน์สะดุดตา ทำหน้าที่คอยให้ร่มเงา ช่วยคลายความร้อนให้กับคนเมือง

โครงสร้างนี้ มีชื่อว่า “เวอร์ท” (Vert) และต้องการสื่อถึงระบบการปลูกพืชในแนวตั้ง โดยร่มเงามาจากพืชไม้เลื้อยที่เติบโตอย่างรวดเร็วและพาดผ่านไปมาบนโครงสร้างขนาดใหญ่ช่วยลดอุณหภูมิในเมืองที่ร้อนจัด อันเป็นผลจากการจราจรและตึกที่รายล้อม จนถูกเรียกว่าพื้นที่ “เกาะความร้อนในเมือง” (Urban Heat Islands - UHI) ซึ่งก็คือ ปรากฎการณ์พื้นที่สังคมเมืองซึ่งมีอุณหภูมิสูงกว่าบริเวณโดยรอบ

สเตฟาน ดิเอซ เจ้าของสูดิโอออกแบบ ดิเอซ ออฟฟิศ (Diez Office) ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าวรอยเตอร์ว่า “โดยหลัก ๆ แล้ว Vert คือโครงสร้างสำหรับการปลูกต้นไม้ จะคงที่เอาไว้ เพื่อให้พันธ์พืชใช้เติบโตตลอดทั้งฤดูกาล”

ดิเอซ ที่มีส่วนช่วยในการออกแบบ เปรียบโครงสร้าง Vert ว่าคล้ายกับเป็น “เฟอร์นิเจอร์ตามท้องถนน” โดยเขาบอกว่า “มันเป็นเหมือนชั้นวางของ ที่สามารถนำไปตั้งไว้ตามจุดต่าง ๆ หรือแม้กระทั่ง เอาไปวางบนถนน” ทั้งรถยนต์และจักรยานสามารถสัญจรลอดผ่านโครงสร้างนี้ และผู้คนที่เดินผ่านไปมาก็แวะนั่งพักผ่อนได้อีกด้วย

สตูดิโอออกแบบของดิเอซทำงานร่วมกับ Office for Micro Climate Cultivation (OMCC) ที่ตั้งในเมือง Frankfurt ประเทศเยอรมนีและสมาคมการส่งออกไม้เนื้อแข็งอเมริกัน (American Hardwood Export Council – AHEC) ในการได้ออกแบบดีไซน์ที่หลากหลายเพื่อนำมาใช้เป็นโครงสร้างสำหรับแนวคิดนี้

คาร์ลอตตา สตอลล์ ผู้ร่วมก่อตั้ง OMCC เผยว่า โครงสร้าง Vert ใช้วัสดุเป็นไม้โอ๊คแดงอเมริกันซึ่งเป็นไม้เนื้อแข็งที่มีอยู่จำนวนมากและเติบโตได้อย่างรวดเร็ว

สตอลล์ ชี้ว่า “เป้าหมายหลักของเรา คือการนำเสนอวิธีแก้ปัญหา เป็นการนำเอาธรรมชาติกลับคืนสู่ตัวเมือง ด้วยวิธีที่รวดเร็วและง่ายดาย”

ข้อดีของโครงสร้าง Vert นั้น นอกจากจะช่วยเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ ด้วยการปลูกพืชจำนวนมากถึง 25 สายพันธุ์แล้ว ต้นไม้เลื้อยเหล่านี้ยังไปลดอุณหภูมิให้กับพื้นผิว ด้วยการคายน้ำสู่บรรยากาศโดยรอบและทำการดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในเขตตัวเมือง

สตอลล์ จาก OMCC เสริมว่า เมื่อสิ้นสุดฤดูกาล ซากต่าง ๆ ของพันธุ์พืช สามารถนำไปต่อยอดได้ เธอยกตัวอย่าง ในช่วงปลายฤดูร้อนเข้าสู่ฤดูใบไม้ร่วง สารอินทรีย์ทั้งหมดจะถูกเก็บไปแปลงเป็นพลังงานและถ่านชีวภาพ โดยขึ้นอยู่กับความต้องการของท้องถิ่น พร้อมกล่าวว่า “ด้วยวิธีนี้ เราสามารถนำผลผลิตจากชีวมวลทั้งหมด กลับคืนสู่วงจรเศรษฐกิจ (สิ่งแวดล้อม) ได้อีกครั้ง”

รายงานของสำนักงานสิ่งแวดล้อมสหภาพยุโรป (EU) ระบุว่า โรงเรียนและโรงพยาบาลเกือบครึ่งหนึ่งในเมืองต่างๆ ของยุโรป ตั้งอยู่ในพื้นที่ "เกาะความร้อนในเมือง" ทำให้กลุ่มประชากรที่เปราะบางต้องเผชิญกับอุณหภูมิที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ อันมาจากผลของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เกิดขึ้นในทิศทางที่เลวร้ายลง

• ที่มา: รอยเตอร์