รายงานของสมาพันธ์ข้าวแห่งกัมพูชา หรือ CRF ที่เปิดเผยเมื่อเร็วๆ นี้ ได้ร่างรายการปัญหาที่ยาวเป็นหางว่าว ซึ่งเกิดขึ้นภายในสมาพันธ์ข้าวเอง เเละในอุตสาหกรรมส่งออกข้าวกัมพูชาโดยรวม ซึ่งชี้ให้เป็นความไร้สมรรถภาพร้ายแรงเเละความเปราะบางของอุตสาหกรรมข้าวที่มีความสำคัญมากต่อเศรษฐกิจและสังคมของกัมพูชา
สมาพันธ์ CRF ตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 2014 หรือ 4 ปีที่แล้ว เพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมข้าวของกัมพูชาที่ยังมีผลผลิตข้าวน้อยกว่าประเทศเพื่อนบ้านอย่างประเทศไทยกับเวียดนามอย่างมาก
ในขณะที่การส่งออกข้าวของกัมพูชาเพิ่มขึ้นในปีที่ผ่านมาราวกว่า 17 เปอร์เซ็นต์เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า ไปอยู่ที่ 700,000 ตัน เเต่ยังน้อยมากเมื่อเทียบกับเวียดนามที่ส่งออกข้าวถึง 6 ล้านตัน เเละประเทศไทยที่ส่งออกข้าวมากกว่า 11 ล้านตันในช่วงเวลาเดียวกัน
รายงานของ CRF ชี้ว่า เหตุผลของความไร้สมรรถภาพอย่างรุนเเรงนี้ มีมากมายนับไม่ถ้วนเเละซับซ้อน ตั้งแต่ปัญหาการใช้ยี่ห้อปลอม การปั่นราคา ประเด็นทางวินัย เเละผลประโยชน์ทับซ้อนของคณะกรรมการของสมาพันธ์ข้าว การขาดข้อมูลที่น่าเชื่อถือ การเล่นพรรคเล่นพวก การขาดความไว้เนื้อเชื่อใจเ เละผลกระทบจากการยึดที่ดินที่มีต่อเกษตรกร
รายงานของ CRF ยังยกประเด็นการลักลอบนำข้าวข้ามชายแดนจากเวียดนาม โดยชี้ว่าเป็นการละเมิดต่อกฏระเบียบขององค์การการค้าโลก (WTO) และของสมาคมอาเซียน
ผู้เขียนรายงานนี้ชี้ว่า มีการลักลอบนำข้าวมาจากเวียดนามเพื่อแอบอ้างว่าเป็นข้าวที่ผลิตในกัมพูชา เเล้วส่งออกต่อไปยังประเทศที่สามและขายในประเทศ กระทบต่อตลาดข้าวในประเทศในด้านการเเข่งขันเเละราคา
ตัวเลขของรัฐบาลกัมพูชาชี้ว่า ในปี ค.ศ. 2017 ราว 43 เปอร์เซ็นต์ครึ่งของข้าวที่กัมพูชาส่งออก ได้ส่งออกไปยังประเทศในสหภาพยุโรป หรือ อียู
โฆษกคนหนึ่งของคณะกรรมการยุโรป กล่าวกับผู้สื่อข่าววีโอเอว่า แน่นอนว่าอียูจะตรวจสอบข้อกล่าวหาเรื่องการกระทำผิดกฏระเบียบ เพราะข้าวของกัมพูชาที่ส่งออกไปยังอียูจะต้องเป็นข้าวที่ปลูกในประเทศเท่านั้น
แหล่งข่าวคนเดิมกล่าวด้วยว่า คณะกรรมการยุโรปยินดีที่ทางสมาพันธ์ข้าวกัมพูชาได้บังคับใช้หลักปฏิบัติที่ห้ามบริษัทส่งออกข้าวจากประเทศเพื่อนบ้านที่นำมาติดฉลากใหม่ เเต่หลายคนยังสงสัยว่ากัมพูชาบังคับใช้หลักปฏิบัตินี้จริงจังเเค่ไหน
สือ รานี (Seu Rany) รองประธานของสมาพันธ์ข้าวกัมพูชา กล่าวว่า CRF ไม่มีตัวเลขทางสถิติที่ชัดเจนว่ามีการลักลอบนำข้าวข้ามชายเเดนมาจากเวียดนามมากน้อยเเค่ไหน เเต่เขายอมรับว่าเรื่องนี้เป็นปัญหาสำคัญ นอกจากนี้ คณะกรรมการของสมาพันธ์ข้าวกัมพูชายังเต็มไปด้วยนักธุรกิจร่ำรวยที่เกี่ยวข้องกับนักการเมือง
ชอง โสพาล (Chchong Sophal) เจ้าหน้าที่ประสานงานที่ของเครือข่ายเกษตรกร Farmer and Nature Net กล่าวว่าเกษตรกรในกัมพูชาไม่ได้รับการประสานงานที่ดีจากสมาพันธ์ข้าวแห่งประเทศ เพราะทางสมาพันธ์ไม่ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของเกษตรกรอย่างที่ควรทำ เกษตรกรไม่มีสัญญาขายข้าวกับบริษัท เเละไม่มีใครเป็นตัวเเทนช่วยต่อรองราคา ทำให้พ่อค้าคนกลางสามารถกดราคาได้ตามต้องการ
รานี รองประธานของสมาพันธ์ข้าวกัมพูชา กล่าวว่า การแก้ปัญหาหรือการเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นอย่างช้าๆ และว่า สมาพันธ์ข้าวกัมพูชาเป็นหน่วยงานที่ยังใหม่อยู่และขาดประสบการณ์ เเต่งานที่ต้องรับผิดชอบใหญ่หลวงมาก
เขาชี้ว่า จะดีที่สุดหากมีการจับเข่าคุยกันถึงปัญหาของเเต่ละคน เเละช่วยแก้ปัญหากันไปทีละอย่าง เพื่อให้เกษตรกรกัมพูชาอยู่รอดได้ เช่นเดียวกับเจ้าของโรงสีข้าวเเละผู้ส่งออกข้าว
(ทักษิณา ข่ายแก้ว วีโอเอภาคภาษาไทยกรุงวอชิงตัน)
