การเริ่มต้นของเดือนตุลาคมของทุกปีมาพร้อมกับ “ฤดูแห่งรางวัลโนเบล” โดยในเวลาจากนี้ถึงวันที่วัน 10 ตุลาคม จะมีการประกาศ รางวัลโนเบล 6 สาขา ต่อผู้ทรงคุณวุฒิด้านต่างๆ จากทั่วโลก ทั้งนักวิทยาศาสตร์ นักเขียน นักเศรษฐศาสตร์ และผู้ขับเคลื่อนประเด็นด้านสิทธิมนุษยชน
ในวันจันทร์นี้ การประกาศผลโนเบลไพรซ์เริ่มต้นขึ้นแล้วด้วยรางวัลของสาขาการแพทย์ ซึ่งเป็นของ นักวิทยาศาสตร์ชาวสวีเดน ดร.สแวนเต แพโบ เจ้าของผลงานการถอดรหัสพันธุกรรมของมนุษย์โบราณ
ในวันถัด ๆ ไปจากนี้จะมีการประกาศผลรางวัลสาขาฟิสิกส์ ตามมาด้วยเคมี วรรณกรรม และสาขาสันติภาพในวันศุกร์ ก่อนปิดท้ายในวันจันทร์ที่ 10 ตุลาคม ที่จะมีการประกาศผลรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์
สำนักข่าวเอพี นำเสนอรายงาน “ข้อควรรู้ 5 ประการ” เกี่ยวกับรางวัลทรงเกียรตินี้
ใครคือผู้ริเริ่มก่อตั้งรางวัลโนเบล
อัลเฟรด โนเบล มหาเศรษฐีนักอุตสาหกรรมแห่งสวีเดนผู้คิดค้นระเบิดไดนาไมต์ ระบุในพินัยกรรมของเขาให้มีการริเริ่มก่อตั้งการมอบรางวัลนี้ขึ้นแก่ผู้คุณทรงวุฒิในสาขาการแพทย์ ฟิสิกส์ เคมี วรรณกรรมและสันติภาพ
การมอบรางวัลครั้งแรกเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1901 หรือ 5 ปีหลังการเสียชีวิตของอัลเฟรด โนเบล
มูลค่าของรางวัล อยู่ที่ 10 ล้านโครเนอร์ หรือคิดเป็นเกือบ 900,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ (กว่า 33 ล้านบาท) เงินรางวัลจะถูกมอบให้กับผู้ชนะ พร้อมด้วยประกาศนียบัตรและเหรียญทองคำรางวัลโนเบล ในวันที่ 10 ธันวาคมของทุกปี ซึ่งเป็นวันครบรอบการเสียชีวิตของ อัลเฟรด โนเบล
มีการแจกรางวัลโนเบลหลัก 5 สาขาและ สาขาเศรษฐศาสตร์รวมกันแล้ว 609 ครั้ง ตั้งแต่ปี 1901 ถึงปี ที่แล้ว
ใครทราบบ้างว่าผู้เข้าชิงเป็นใคร
กฎของคณะกรรมการโนเบลระบุว่าผู้ตัดสินจะไม่สามารถเปิดเผยกระบวนการพิจารณาเป็นเวลา 50 ปี ดังนั้นสาธารณชนจะยังคงไม่ทราบข้อมูลดังกล่าวสำหรับปี 2022 นี้ไปอีกนาน และนั่นรวมถึงข้อมูลเกี่ยวกับคนที่เข้ารอบสุดท้ายในการพิจารณาผู้ที่ชนะรางวัลโนเบล
คณะกรรมการจะพยายามไม่เปิดเผยข้อมูลที่อาจชี้นำให้คนเดาว่า ใครจะชนะรางวัลเหล่านี้ก่อนวันประกาศผล แต่บางครั้งก็มีข่าวรั่วเหมือนกัน
ผู้รับพนันในยุโรปบางครั้งเปิดเผย “แต้มต่อ” หรือโอกาสชนะของบุคคลที่พวกเขาคิดว่า น่าจะเป็นคนเข้าชิงรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมและสาขาสันติภาพ
ใครบ้างที่สามารถเสนอชื่อผู้เข้าชิงโนเบล
คนหลายพันคนทั่วโลก เช่นอาจารย์มหาวิทยาลัย สมาชิกสภานิติบัญญัติ และอดีตผู้ได้รับรางวัลโนเบล สามารถส่งชื่อบุคคลให้ได้รับการพิจารณารางวัลในแต่ละปี
ตามกฎ รายนามผู้ที่รับการเสนอชื่อเข้าชิงโนเบลจะถูกเก็บเป็นความลับเป็นเวลา 50 ปี อย่างไรก็ตาม บางครั้งบุคคลผู้ส่งชื่อให้คณะกรรมการพิจารณากลับเปิดเผยต่อสาธารณชน โดยเฉพาะในรางวัลสาขาสันติภาพ
อัลเฟรด โนเบลเป็นชาวสวีเดน แต่ทำไมการมอบรางวัลสาขาสันติภาพเกิดขึ้นในนอร์เวย์
อัลเฟรด โนเบล แสดงความจำนงที่จะให้โนเบลสาขาสันติภาพมีพิธีมอบรางวัลที่นอร์เวย์ ส่วนสาขาอื่น ๆ ให้มอบรางวัลที่สวีเดน
ไม่เป็นที่ทราบแน่ชัดว่าเหตุใดอัลเฟรด โนเบลจึงมีความจำนงเช่นนั้น แต่ในขณะที่เขามีชีวิตอยู่ สวีเดนและนอร์เวย์เคยรวมตัวกันก่อนแยกจากกันในปี 1905
สำนักข่าวเอพีรายงานว่าบางครั้งความสัมพันธ์เป็นไปอย่างตึงเครียดระหว่างมูลนิธิโนเบลที่กรุงสตอกโฮล์มประเทศสวีเดน ซึ่งเป็นผู้บริหารจัดการเงินรางวัล กับคณะกรรมการโนเบลสาขาสันติภาพที่กรุงออสโลประเทศนอร์เวย์
จะต้องทำอย่างไรเพื่อให้ชนะรางวัลโนเบล
ปัจจัยหนึ่งที่สำคัญคือความอดทนอย่างใจเย็น
นักวิทยาศาสตร์จำนวนมากต้องรอเป็นเวลานับสิบ ๆ ปีกว่าที่งานของพวกเขาจึงจะได้รับพิจารณาและให้รางวัลจากคณะกรรมการ ที่ต้องการเห็นบททดสอบของเวลาต่องานด้านวิทยาศาสตร์
คณะกรรมการไม่รีบที่จะให้รางวัล แม้ว่าอัลเฟรด โนเบล เคยระบุไว้ว่า ให้พิจารณาถึงผลงานที่เกิดขึ้นในปีก่อนหน้านั้น
จะมีก็แต่รางวัลสาขาสันติภาพที่มักมอบให้แก่เจ้าของผลงานที่เด่นชัดในปีก่อนหน้า โดยอัลเฟรด โนเบลได้กล่าวไว้ว่า ผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพควรเป็น “บุคคลที่ได้ทำงานที่ยอดเยี่ยมที่สุดหรืองานที่มากที่สุดต่อเพื่อร่วมโลก ในระดับระหว่างประเทศ เพื่อการกำจัดหรือลดการเผชิญหน้าของกองทัพ และเพื่อการโอบอุ้มและเสริมสร้างการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ”
- ที่มา: เอพี
