เมื่อวันศุกร์ กลุ่มตาลิบันประกาศว่ายึดเมืองเอกสำคัญในอักฟานิสถานได้ห้าเมืองภายในเวลาชั่วข้ามคืน ได้แก่ เมืองกันดาฮาร์ทางตอนใต้ เมืองเฮรัตทางตะวันตก เมืองคาฮาร์ อี นาว ทางตะวันออกเฉียงเหนือ เมืองลัชคาร์ กาฮ์ ทางใต้ และเมืองกาซนีทางตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นเมืองที่มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์
ประธานสภาจังหวัดซาบูลยังระบุด้วยว่า เมืองคาลัต ซึ่งเป็นเมืองเอกของจังหวัด ก็ถูกกลุ่มตาลิบันยึดไปได้เมื่อวันศุกร์เช่นกัน
ปฏิบัติการยึดเมืองใหญ่ที่สำเร็จของกลุ่มตาลิบัน ทำให้ทางกลุ่มสามารถเดินหน้ายึดเมืองเอกในจังหวัดที่มีขนาดเล็กลงมาได้มากขึ้น เช่น เมืองทารินค็อต เมืองเอกของจังหวัดอูรุซกัน เมืองฟิรุซคอห์ เมืองเอกของจังหวัดกอร์ และเมืองโพลอีอะลัม เมืองเอกของจังหวัดโลการ์ ซึ่งเป็นบ้านเกิดของประธานาธิบดีอัชราฟ กานี ของอัฟกานิสถาน
แถลงการณ์ของกลุ่มตาลิบันอ้างว่าทางกลุ่มยึดเมืองเหล่านี้ได้สำเร็จโดยรัฐบาลอัฟกันไม่ต่อต้าน ทั้งนี้ ผู้ว่าการจังหวัดอูรุซกันเผยแพร่คลิปวิดีโอ ระบุว่าผู้นำชนเผ่าและผู้นำทางการเมืองขอให้เขาไม่ขัดขืนกลุ่มตาลิบันเพื่อหลีกเลี่ยงการสูญเสียเลือดเนื้อ เขาจึงยอมให้กลุ่มตาลิบันเข้าควบคุมเมือง
เมื่อวันศุกร์ กลุ่มตาลิบันยืนยันว่าได้จับกุมนายอิสมาอิล ข่าน อดีตผู้ว่าการจังหวัดเฮรัต พร้อมกับพรรคพวกของเขาอีกหลายคน ก่อนที่ต่อมาจะปล่อยตัวเขาไป
ความสำเร็จของกลุ่มตาลิบันในการยึดเมืองต่างๆ หมายความว่า ทางกลุ่มรุกคืบเข้าไปใกล้กรุงคาบูลมากขึ้น โดยรัฐบาลอัฟกันยังคงไม่ตอบคำถามสื่อมวลชนถึงสถานการณ์สู้รบใขณะนี้
เมื่อช่วงเช้าวันศุกร์ ซาบิฮัลลาฮ์ มูจาฮิด โฆษกกลุ่มตาลิบัน ระบุในแถลงการณ์ว่า ทางกลุ่มสามารถควบคุม 14 จังหวัด จากทั้งหมด 34 จังหวัดในอัฟกานิสถานได้ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา
โฆษกกลุ่มตาลิบันเตือนว่า ทางกลุ่มพร้อมรุกคืบมากขึ้นเพื่อควบคุมจังหวัดให้ได้ทุกจังหวัด และเตือนให้กองกำลังความมั่นคงของอัฟกานิสถานในพื้นที่ที่เหลือให้ “หยุดต่อต้านและหยุดเสี่ยงชีวิต”
ทั้งนี้ เมืองกันดาฮาร์ ซึ่งเป็นเมืองใหญ่ที่สุดเป็นอันดับสองของประเทศ ถูกกลุ่มตาลิบันโจมตีเมื่อหลายวันก่อนที่จะถูกยึดครองได้
เมื่อวันศุกร์ คาริ ยูซุฟ อาห์มาดิ โฆษกอีกคนของกลุ่มตาลิบัน อ้างว่าทางกลุ่มยึดเมืองลัคคาร์ กาฮ์ เมืองเอกของจังหวัดเฮลมานด์ทางตอนใต้ของประเทศได้ โดยทางการอัฟกานิสถานไม่ได้ให้ความเห็นโดยทันทีต่อกรณีดังกล่าว เช่นเดียวกับการยึดเมืองโดยกลุ่มตาลิบันอีกหลายๆ เมืองในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา โดยกองกำลังความมั่นของของรัฐบาลรับมือกับการบุกรุกของกลุ่มตาลิบันอย่างยากลำบากในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา
นายแอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ และพลเอกลอยด์ ออสติน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ กล่าวกับผู้นำอัฟกันว่า สหรัฐฯ ลดจำนวนเจ้าหน้าที่พลเรือนของตนในกรุงคาบูลลงจากทิศทางสถานการณ์ความมั่นคงในตอนนี้
อย่างไรก็ตาม กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ก็ระบุในแถลงการณ์ว่า นายบลิงเคนยังคงยืนยันว่า สหรัฐฯ จะยังคงสนับสนุนการหาทางออกทางการเมือง
ผู้เชี่ยวชาญด้านการทหารระหว่างประเทศต่างตกตะลึงต่อการที่กองกำลังความมั่นคงอัฟกัน ที่ได้รับการฝึกจากสหรัฐฯ ด้วยงบประมาณหลายหมื่นล้านดอลลาร์ กลับพ่ายแพ้ต่อการบุกรุกของกลุ่มตาลิบาน
ผู้ว่าการจังหวัดขอยอมแพ้
เมืองกาซนีเป็นเมืองเอกของจังหวัดกาซนี ตั้งอยู่บนทางหลวงสายสำคัญระหว่างกรุงคาบูลและเมืองกันดาฮาร์ และยังเชื่อมต่อกรุงคาบูลกับจังหวัดต่างๆ ทางตอนใต้ ซึ่งเป็นฐานที่มั่นของกลุ่มตาลิบาน
นาเซอร์ ฟาคิริ ประธานสภาจังหวัดกาซนี ทวีตข้อความเมื่อเช้าวันพฤหัสบดีว่า โมฮัมหมัด ดาอัด ลักห์มานี ผู้ว่าการจังหวัดกาซนี ทำข้อตกลงยอมแพ้ต่อกลุ่มตาลิบัน ก่อนจะเดินทางหนีไปยังกรุงคาบูลพร้อมกับเจ้าหน้าที่อาวุโสคนอื่นๆ
โฆษกกระทรวงมหาดไทยอัฟกันยืนยันในเวลาต่อมาว่า นายลักห์มานีและพรรคพวกถูกกองกำลังความมั่นคงจับกุมได้ ระหว่างเดินทางมายังกรุงคาบูล โดยกำลังสอบสวนอยู่ว่าพวกเขาตั้งใจยกเมืองดังกล่าวให้กลุ่มตาลิบันจริงหรือไม่
ผู้คุมเรือนจำขอยอมแพ้
เมื่อวันพฤหัสบดี ชาวบ้านในพื้นที่ระบุว่า การปะทะในเมืองกันดาฮาร์และเมืองลัชคาร์ กาฮ์ ซึ่งเป็นเมืองของจังหวัดทั้งสองเมือง ยังคงดำเนินต่อไปโดยไม่มีทีท่าว่าจะหยุดลง โดยกลุ่มตาลิบันควบคุมเรือนจำกลางเมืองกันดาฮาร์และปล่อยตัวนักโทษออกมา รวมถึงนักโทษที่เป็นผู้ก่อการร้าย
พันตรีโมฮัมหมัด ซาดิค อีซา โฆษกกองทัพท้องถิ่น กล่าวกับวีโอเอว่า กลุ่มตาลิบันโจมตีเรือนจำดังกล่าวมาตั้งแต่วันพุธ อย่างไรด็ตาม เขาไม่ระบุถึงรายละเอียดเพิ่มเติมและยืนยันว่า เรือนจำได้รับการรักษาความปลอดภัยอย่างเพียงพอ
เจ้าหน้าที่ด้านความมั่นคงรายหนึ่งกล่าวกับวีโอเอว่า ผู้คุมเรือนจำยอมแพ้ต่อกลุ่มตาลิบัน และทางกลุ่มได้ปล่อยตัวนักโทษออกมาราว 3,000 คน ซึ่งอาจรวมถึงนักโทษคดีร้ายแรงจำนวนมากและสมาชิกกลุ่มตาลิบัด้วย
สถานการณ์การสู้รบในเมืองกันดาฮาร์และเมืองลัชคาร์ กาฮ์ ทำให้บริษัทโทรศัพท์เคลื่อนที่ต่างระงับการให้บริการในพื้นที่ดังกล่าว ทำให้ประชาชนที่ติดอยู่ในพื้นที่และเดินทางออกมาไม่ได้ถูกตัดขาดจากภายนอกมากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ เมืองเฮรัต ซึ่งเป็นเมืองเอกบนชายแดนติดกับอิรัก ก็ถูกโจมตีมาเป็นเวลาหลายสัปดาห์แล้ว
ทั้งนี้ กลุ่มตาลิบันเริ่มโจมตีหนักหน่วงมากขึ้นมาตั้งแต่ต้นเดือนพฤษภาคม เมื่อสหรัฐฯ และชาติพันธมิตรในองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือ นาโต้ เริ่มถอนทัพออกจากอัฟกานิสถานหลังมีส่วนร่วมในสงครามมาเกือบ 20 ปี โดยนับแต่นั้นมา กลุ่มตาลิบันเข้ายึดครองพื้นที่ได้หลายสิบแห่ง รวมทั้งควบคุมเมืองเอกของจังหวัดได้ 11 เมือง
เมื่อวันพุธ ผู้นำอัฟกานิสถานปลดผู้บัญชาการกองทัพบกออก และแต่งตั้งพลเอกฮิบาทุลลาฮ์ อะลิไซ ผู้บัญชาการกองกำลังปฏิบัติการพิเศษ ให้ขึ้นดำรงตำแหน่งดังกล่าวแทน แต่ถึงอย่างนั้นก็ตาม รัฐบาลอัฟกันก็ยังคงเผชิญกับวิกฤติหนักหน่วงต่อไป
เมื่อวันอังคาร คณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศระบุว่า สถานพยาบาลทั้ง 15 แห่งของทางองค์กรในอัฟกานิสถาน ดูแลผู้ได้รับบาดเจ็บจากอาวุธกว่า 4,000 คนมาตั้งแต่วันที่ 1 สิงหาคม ในขณะที่สหประชาชาติรายงานเมื่อเดือนที่แล้วว่า จำนวนพลเมืองอัฟกันที่ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตเพิ่มขึ้นเกือบ 50 เปอร์เซ็นต์ในช่วงครึ่งปีแรกของปีนี้ และยังเตือนด้วยว่า ในช่วงครึ่งปีหลังนี้ อาจมีจำนวนผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตสูงที่สุดนับตั้งแต่สงครามเริ่มเมื่อ 20 ปีที่แล้ว
ทางการอัฟกันระบุว่า การที่อัฟกานิสถานขาดการสนับสนุนการโจมตีทางอากาศจากสหรัฐฯ ทำให้ไม่สามารถหยุดการโจมตีของกลุ่มตาลิบันได้ ทั้งนี้ กองทัพสหรัฐฯ ยังคงโจมตีทางอากาศเพื่อสนับสนุนกองกำลังอัฟกันอยู่ แต่การสนับสนุนนี้จะยุติลงภายในสิ้นเดือนนี้ เมื่อกองกำลังต่างชาติทั้งหมดถอนตัวออกจากประเทศ
อนาคต “อยู่บนบ่าของพวกเขา”
เมื่อวันพุธ จอห์น เคอร์บี โฆษกกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ระบุว่า สหรัฐฯ ให้ความสำคัญต่อสถานการณ์ความมั่นคงในอัฟกานิสถานที่ย่ำแย่ลง โดยยังคงสนับสนุนกองกำลังอัฟกันจนถึงสื้นเดือนนี้ อย่างไรก็ตาม สหรัฐฯ ไม่ได้แนะนำหนทางใดเป็นพิเศษแก่ประธานาธิบดีกานี เนื่องจากอัฟกานิสถานเป็น “ประเทศของเขา” และเขาเป็น “ผู้บังคับบัญชาการใหญ่ที่นั่น”
ทั้งนี้ กลุ่มตาลิบันเรียกร้องให้ผู้นำอัฟกันลาออกเพื่อจัดการหารือสันติภาพหลังกองกำลังต่างชาติถอนตัวออกไปจนหมด ขณะที่นายกานียืนยันว่า เขาเป็นผู้นำประเทศโดยชอบธรรมและจะไม่ออกจากตำแหน่งภายใต้แรงกดดันทางการทหารจากกลุ่มตาลิบัน
อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์ระบุว่า ผู้นำอัฟกันควรยอมออกจากตำแหน่งเพื่อลดความรุนแรงของสถานการณ์ที่มีต่อประชาชนของประเทศ และเปิดทางให้มีรัฐบาลเปลี่ยนผ่านอย่างสันติเป็นเวลาสองปีโดยได้รับการรับรองจากนานาชาติ ในขณะที่กลุ่มตาลิบันก็ควรยอมรับเงื่อนไขนี้เพื่อหลีดเลี่ยงการสูญเสียเลือดเนื้อไปมากกว่านี้เช่นกัน
ท่าทีจากสหรัฐฯ
สถานทูตสหรัฐฯ ในกรุงคาบูล ประณามกลุ่มตาลิบันว่าจับกุมเจ้าหน้าที่รัฐบาลอัฟกานิสถานหลายคนโดยไม่ชอบธรรม และเรียกร้องให้มีการปล่อยตัวพวกเขาโดยทันที ทางสถานทูตยังอ้าง "แหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้" ที่ระบุว่า การจับกุมนี้เกิดขึ้นในพื้นที่หลายแห่งในอัฟกานิสถาน
ทางสถานทูตยังระบุด้วยว่า การกระทำของกลุ่มตาลิบันเป็นเรื่องที่ ”รับไม่ได้" และขัดกับคำกล่าวอ้างของพวกเขาในการสนับสนุนกระบวนการสันติภาพ