วิเคราะห์: จีนรุก 'การทูตผ่านวัคซีนโควิด’ ทั่วโลก ท่ามกลางข้อกังขา

China Vaccine Diplomacy

ประเทศกำลังพัฒนาหลายแห่งกำลังเร่งมือดำเนินการจัดหาวัคซีนต้านโคโรนาไวรัส มาสู่ประชาชนของตน สถานการณ์ดังกล่าวได้ทำให้จีนเเสดงบทบาทช่วยนำวัคซีนที่พัฒนาโดยบริษัทแดนมังกรมาสู่ประชากรในส่วนต่างๆ ของโลก

สำนักข่าวเอพีรายงานว่า จีนให้คำมั่นที่จะช่วยนำวัคซีนต้านโควิด-19 จำนวน 500 ล้านโดสไปสู่ประเทศผู้รับกว่า 45 แห่ง

ปัจจุบันมีอย่างน้อย 25 ประเทศที่ได้เริ่มฉีดวัคซีนจากจีนไปแล้วทั่วโลก นั่นยังไม่ร่วมถึงประเทศที่จีนได้ส่งวัคซีนไปให้เเล้วอีก 11 แห่ง

ประเทศเหล่านี้มีตั้งแต่ที่อยู่ในภูมิภาคเดียวกัน เช่น อินโดนีเซีย ไปจนถึงตุรกี บราซิล ชิลี และในยุโรป เช่น เซอร์เบีย และฮังการี เป็นต้น

หากพิจารณาว่าบริษัทจีนสี่แห่งคาดหมายว่าจะสามารถผลิตวัคซีนเพื่อต่อสู่กับการระบาดของโคโรนาไวรัสได้ กว่า 2,600 ล้านโดสปี นี้ จะพบว่าประชากรจำนวนมากของโลกจะได้รับวัคซีนจากจีน แทนที่จะเป็นของประเทศตะวันตกที่อ้างถึงประสิทธิภาพที่สูงกว่า

นอกจากความกังขาที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับประสิทธิภาพของวัคซีนจากนี้แล้ว ยังเกิดคำถามว่าจีนต้องการอะไรเป็นสิ่งตอบเเทนอีกด้วย

ทางการจีนอธิบายถึงการสยายปีกด้านวัคซีนของตนว่า เป็นการทำสิ่งที่ดีและถูกต้อง อย่างไม่มีวาระการทูตเข้ามาเกี่ยวข้อง

แต่ก็มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่า หากจีนประสบความสำเร็จในความพยายามดังกล่าว จะถือได้ว่ารัฐบาลปักกิ่งสามารถเปลี่ยนภาพลักษณ์จากการเป็นประเทศตั้งต้นของการระบาดของโคโรนาไวรัส มาเป็นประเทศผู้นำด้านวัคซีนที่นำประโยชน์ไปสู่ประชากรของประเทศกำลังพัฒนา

กฤษณะ อุทยาคุมาร์ ผู้อำนวยการศูนย์ Duke Global Health Innovation Center แห่งมหาวิทยาลัยดุค ที่สหรัฐฯ กล่าวว่าจีนกำลังดำเนิน “การทูตผ่านวัคซีน” อยู่ในเวลานี้

เขากล่าวว่าบางครั้ง การให้วัคซีนในรูปแบบของการบริจาค บางครั้งเป็นการซื้อขาย บางครั้งเป็นการขายที่มาพร้อมกับการให้เงินกู้ไปพร้อมๆกัน

FILE - Vials labelled 'COVID-19 Coronavirus Vaccine' and a syringe are seen in front of the Pfizer logo in this illustration taken Feb. 9, 2021.

แต่มีนักวิเคราะห์ที่คิดว่าเรื่องนี้ไม่เกี่ยวกับการทูต โดยหวาง ฮุยเหยา ผู้บริหารศูนย์วิจัยเชิงนโยบายที่กรุงปักกิ่ง Centre for China and Globalization กล่าวว่า เขาไม่เห็นความเชื่อมโยงระหว่างการทูตและการให้ความร่วมมือวัคซีนต่อประเทศต่างๆ โดยทางการจีน

เขากล่าวว่า จีนควรยื่นมือช่วยเหลือประเทศต่างๆ มากขึ้น เพราะจีนมีความสามารถที่จะทำโครงการลักษณะนี้ได้ดี

ที่ประเทศชิลี ในตอนเเรกทางการได้รับวัคซีนจากบริษัทไฟเซอร์ของสหรัฐฯ ในจำนวนน้อยกว่าที่ต้องการเเละเกิดความล่าช้า

ชิลี ซึ่งมีประชากร 19 ล้านคน เริ่มโครงการวัคซีนตั้งแต่เดือนธันวาคม แต่เมื่อหนึ่งเดือนผ่านไป ทางการได้รับวัคซีนเพียง 150,000 โดสจากทั้งหมด 10 ล้านโดสที่สั่งจากไฟเซอร์

เเต่ในเวลาต่อมาบริษัทจีน Sinovac Biotech ส่งวัคซีนมาให้ชิลี 4 ล้านโดส เมื่อปลายเดือนมกราคม และทางการชิลีสามารถฉีดวัคซีนให้กับประชาชนไปแล้วจำนวนมาก จนกลายเป็นประเทศอันดับห้าของโลกที่สามารถฉีดวัคซีนให้กับประชาชนได้อย่างรวดเร็วที่สุด ตามการเก็บของมูลของมหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด

ตัวอย่างการพึ่งพาวัคซีนของจีนโดยชิลีสะท้อนภาพที่เกิดขึ้นในหลายประเทศ ท่ามกลางข้อจำกัดเรื่องการเข้าถึงวัคซีนจากโลกตะวันตก

สติถิของมหาวิทยาลัยดุค ชี้ว่า ประเทศรำ่รวยได้ซื้อวัคซีนไปแล้ว 5,800 ล้านโดส จากทั้งหมด 8,200 ล้านโดสทั่วโลก

สำหรับเสียงวิจารณ์ที่ว่า จีนต้องการสิ่งใดตอบแทนจากความช่วยเหลือด้านวัคซีนต้านโควิด-19

ประธานาธิบดีร็อดริโก ดูเตอร์เต้ ของฟิลิปปินส์กล่าวเมื่อวันอาทิตย์ว่าจีนไม่ได้ขออะไรเป็นสิ่งตอบแทนจากวัคซีนที่บริจาคให้กับฟิลิปปินส์

A woman wearing a protective mask rides her bicycle past an image of Philippine President Rodrigo Duterte in Manila, Philippines on Friday March 20, 2020. The Philippines is indefinitely banning the entry of foreigners after the government declared…

ส่วนในตุรกี พรรคฝ่ายค้านกล่าวหาฝ่ายรัฐบาลว่า รัฐบาลยอมร่วมมือกับรัฐบาลปักกิ่งต่อประเด็นชาวมุสลิมอุยกูร์ที่ถูกตกเป็นเหยื่อของการถูกคุกคามในจีน เพื่อให้ตุรกีได้มาซึ่งวัคซีนต้านโคโรนาไวรัส

และที่อียิปต์ เจ้าหน้าที่รายหนึ่งที่ไม่ประสงค์จะออกนามบอกกับสำนักข่าวเอพีว่า ในเมื่อวัคซีนโดยเฉพาะจากประเทศตะวันตกยังคงตกเป็นของประเทศรำ่รวย รัฐบาลที่ต้องดูเเลประชาชนของตนก็ต้องมองถึงตัวเลือกที่มีทั้งหมด ในการให้ได้มาซึ่งเครื่องมือต่อสู้กับการกระบาดของโคโรนาไวรัส