ชาว Uighurs ซึ่งเป็นชาวมุสลิมและเป็นชนกลุ่มน้อยในจังหวัด Xinjiang ของจีน กล่าวหาว่ารัฐบาลจีนดำเนินนโยบายที่จำกัดควบคุมพวกตนทั้งทางการเมืองและวัฒนธรรม มีชาว Uighurs อพยพออกมาจากประเทศจีนเป็นเวลาหลายปีแล้ว แต่เมื่อมีการโจมตีก่อการร้าย และรัฐบาลจีนดำเนินการปราบปรามใน Xinjiang เมื่อไม่นานมานี้ นักเคลื่อนไหวต่อสู้กล่าวว่า มีชาว Uighurs เดินทางเข้ามาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้เห็นมากขึ้น
เจ้าหน้าที่สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองของประเทศไทย กล่าวว่า มีชาว Uighur ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศเวลานี้ อย่างน้อย 400 คน
เมื่อต้นปีนี้ มีรายงานว่าพบชาว Uighur ใกล้พรมแดนกัมพูชาราวๆ 29 คน และเวียตนามกล่าวว่ามีชาว Uighur อย่างน้อย 21 คนเกี่ยวข้องกับการยิงต่อสู้ใกล้ด่านตรวจชายแดนในเดือนที่แล้ว เพราะไม่อยากถูกส่งตัวกลับไปเมืองจีน
สำหรับประเทศไทยนั้น พล. ต.ต. ธัชชัย ปิตะนีละบุตร ผู้บัญชาการกองตรวจคนเข้าเมือง 6 สำนักงานตรวจคนเข้าเมือง บอกกับ VOA ว่า ไม่เคยมีชาว Uighur ลักลอบเข้าประเทศไทยมากอย่างนี้มาก่อน และว่ามีผู้หญิงและเด็กรวมอยู่เป็นจำนวนมาก
พล. ต.ต. ธัชชัย ปิตะนีละบุตร บอกว่า ชาว Uighur ที่เข้าไปในประเทศไทย มีความประพฤติแตกต่างไปจากคนอื่นๆ ไม่พูดกับคนแปลกหน้า หรือแม้กระทั่งกับเจ้าหน้าที่ มักจะอยู่เงียบๆ และสวดมนต์ ไม่เหมือนพวก Rohingya
นายตำรวจชั้นผู้ใหญ่ของไทยผู้นี้เชื่อว่า ชาว Uighur เดินทางเข้าไปได้โดยอาศัยเครือข่ายนักค้ามนุษย์ อย่างเดียวกับที่ชาว Rohingya ใช้ และมีนักค้ามนุษย์รายใหญ่สองรายในภาคใต้ของประเทศไทยรับช่วงต่อ
นักวิเคราะห์บอกว่า นโยบายของรัฐบาลจีนที่จำกัดโอกาสการศึกษาและวิชาชีพสำหรับชาว Uighur รวมทั้งการใช้มาตรการรักษาความมั่นคงอย่างหนักตามแหล่งพำนักอาศัยของชาว Uighur เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ชาว Uighur อพยพหลบหนีออกมากันมากขึ้น
ชาว Uighur อพยพคนหนึ่ง ซึ่งขอสงวนชื่อ เพราะยังมีครอบครัวเหลืออยู่ในประเทศจีน บอกกับ VOA ว่า คนส่วนใหญ่ที่ออกมาเป็นผู้หญิงและเด็ก สามีของผู้หญิงบางราย ถูกขังคุก หรือถูกตำรวจจีนสังหาร การออกมาได้รับความช่วยเหลือจากนักค้ามนุษย์จีน และกำลังพยายามหาทางติดต่อกับกลุ่ม Falun Gong ที่หนีออกมาจากจีนด้วย
ทางการจีนกล่าวหากลุ่มชาว Uighur พลัดถิ่นบางกลุ่มว่าส่งเสริมการแบ่งแยกดินแดนหรือการก่อการร้าย และพยายามกดดันให้รัฐบาลต่างประเทศส่งชาว Uighur ที่เข้าประเทศเหล่านั้นอย่างผิดกฎหมาย คืนให้จีน ซึ่งประเทศเพื่อนบ้านส่วนใหญ่ของจีนก็ได้ทำตามคำขอเช่นนั้น แม้กลุ่มพิทักษ์สิทธิมนุษยชนจะคัดค้านก็ตาม
สำหรับชาว Uighur ที่ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศไทยและมาเลเซียขณะนี้ ยังไม่มีการตัดสินใจจากทางการของทั้งสองประเทศ ชาว Uighur เองกล่าวว่าต้องการจะเดินทางไปตุรกี ซึ่งมีวัฒนธรรมและภาษาใกล้เคียงกัน และมีชาว Uighur พำนักอาศัยอยู่แล้วราวๆ สามหมื่นคน
ทางการตุรกียังไม่ได้กล่าวออกมาว่าจะรับชาว Uighur จากประเทศไทยและมาเลเซียหรือไม่ แต่นักการทูตชาวตุรกีในกรุงเทพมหานคร บอกกับ VOA ว่า ทางการตุรกีมีความห่วงกังวลอย่างลึกซึ้งกับคนกลุ่มนี้
สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองของไทยกล่าวว่า กำลังรอหลักฐานพิสูจน์สัญชาติของคนกลุ่มนี้ ก่อนจะตัดสินใจว่าจะส่งตัวให้กับทางการจีนหรือตุรกี
นักต่อสู้เคลื่อนไหวชาว Uighur บอกว่า โชคชะตาของผู้ที่ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศไทยขณะนี้ จะเป็นสัญญาณบ่งบอกสำคัญว่าจะมีชาว Uighur เสี่ยงเดินทางผ่านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกหรือไม่
เจ้าหน้าที่สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองของประเทศไทย กล่าวว่า มีชาว Uighur ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศเวลานี้ อย่างน้อย 400 คน
เมื่อต้นปีนี้ มีรายงานว่าพบชาว Uighur ใกล้พรมแดนกัมพูชาราวๆ 29 คน และเวียตนามกล่าวว่ามีชาว Uighur อย่างน้อย 21 คนเกี่ยวข้องกับการยิงต่อสู้ใกล้ด่านตรวจชายแดนในเดือนที่แล้ว เพราะไม่อยากถูกส่งตัวกลับไปเมืองจีน
สำหรับประเทศไทยนั้น พล. ต.ต. ธัชชัย ปิตะนีละบุตร ผู้บัญชาการกองตรวจคนเข้าเมือง 6 สำนักงานตรวจคนเข้าเมือง บอกกับ VOA ว่า ไม่เคยมีชาว Uighur ลักลอบเข้าประเทศไทยมากอย่างนี้มาก่อน และว่ามีผู้หญิงและเด็กรวมอยู่เป็นจำนวนมาก
พล. ต.ต. ธัชชัย ปิตะนีละบุตร บอกว่า ชาว Uighur ที่เข้าไปในประเทศไทย มีความประพฤติแตกต่างไปจากคนอื่นๆ ไม่พูดกับคนแปลกหน้า หรือแม้กระทั่งกับเจ้าหน้าที่ มักจะอยู่เงียบๆ และสวดมนต์ ไม่เหมือนพวก Rohingya
นายตำรวจชั้นผู้ใหญ่ของไทยผู้นี้เชื่อว่า ชาว Uighur เดินทางเข้าไปได้โดยอาศัยเครือข่ายนักค้ามนุษย์ อย่างเดียวกับที่ชาว Rohingya ใช้ และมีนักค้ามนุษย์รายใหญ่สองรายในภาคใต้ของประเทศไทยรับช่วงต่อ
นักวิเคราะห์บอกว่า นโยบายของรัฐบาลจีนที่จำกัดโอกาสการศึกษาและวิชาชีพสำหรับชาว Uighur รวมทั้งการใช้มาตรการรักษาความมั่นคงอย่างหนักตามแหล่งพำนักอาศัยของชาว Uighur เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ชาว Uighur อพยพหลบหนีออกมากันมากขึ้น
ชาว Uighur อพยพคนหนึ่ง ซึ่งขอสงวนชื่อ เพราะยังมีครอบครัวเหลืออยู่ในประเทศจีน บอกกับ VOA ว่า คนส่วนใหญ่ที่ออกมาเป็นผู้หญิงและเด็ก สามีของผู้หญิงบางราย ถูกขังคุก หรือถูกตำรวจจีนสังหาร การออกมาได้รับความช่วยเหลือจากนักค้ามนุษย์จีน และกำลังพยายามหาทางติดต่อกับกลุ่ม Falun Gong ที่หนีออกมาจากจีนด้วย
ทางการจีนกล่าวหากลุ่มชาว Uighur พลัดถิ่นบางกลุ่มว่าส่งเสริมการแบ่งแยกดินแดนหรือการก่อการร้าย และพยายามกดดันให้รัฐบาลต่างประเทศส่งชาว Uighur ที่เข้าประเทศเหล่านั้นอย่างผิดกฎหมาย คืนให้จีน ซึ่งประเทศเพื่อนบ้านส่วนใหญ่ของจีนก็ได้ทำตามคำขอเช่นนั้น แม้กลุ่มพิทักษ์สิทธิมนุษยชนจะคัดค้านก็ตาม
สำหรับชาว Uighur ที่ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศไทยและมาเลเซียขณะนี้ ยังไม่มีการตัดสินใจจากทางการของทั้งสองประเทศ ชาว Uighur เองกล่าวว่าต้องการจะเดินทางไปตุรกี ซึ่งมีวัฒนธรรมและภาษาใกล้เคียงกัน และมีชาว Uighur พำนักอาศัยอยู่แล้วราวๆ สามหมื่นคน
ทางการตุรกียังไม่ได้กล่าวออกมาว่าจะรับชาว Uighur จากประเทศไทยและมาเลเซียหรือไม่ แต่นักการทูตชาวตุรกีในกรุงเทพมหานคร บอกกับ VOA ว่า ทางการตุรกีมีความห่วงกังวลอย่างลึกซึ้งกับคนกลุ่มนี้
สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองของไทยกล่าวว่า กำลังรอหลักฐานพิสูจน์สัญชาติของคนกลุ่มนี้ ก่อนจะตัดสินใจว่าจะส่งตัวให้กับทางการจีนหรือตุรกี
นักต่อสู้เคลื่อนไหวชาว Uighur บอกว่า โชคชะตาของผู้ที่ถูกควบคุมตัวอยู่ในประเทศไทยขณะนี้ จะเป็นสัญญาณบ่งบอกสำคัญว่าจะมีชาว Uighur เสี่ยงเดินทางผ่านเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อีกหรือไม่
