ผู้สื่อข่าววีโอเอรายงานว่า ทางการไทยออกคำสั่งห้ามสั่งเข้าหรือนำเข้าหนังสือ “Rama X : The Thai Monarchy under King Vajiralongkorn” ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 โดยอ้างว่าหนังสือดังกล่าวล้อเลียนสถาบันพระมหากษัตริย์ของไทย ซึ่งเป็นหัวข้อที่เป็นประเด็นขัดแย้งทางการเมืองมากขึ้นเรื่อย ๆ
พลตำรวจเอก ดำรงศักดิ์ กิตติประภัสร์ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ เป็นผู้ลงนามคำสั่งดังกล่าวในวันที่ 19 มิถุนายน ก่อนที่จะมีการประกาศในราชกิจจานุเบกษาในวันที่ 7 กรกฎาคมที่ผ่านมา โดยส่วนหนึ่งของคำสั่งระบุว่า หนังสือเล่มดังกล่าว ของ รศ.ปวิน ชัชวาลพงศ์พันธ์ นักวิชาการและผู้ลี้ภัยทางการเมือง “มีลักษณะของภาพปกหนังสือและบทความที่นำเสนอสื่อถึงทัศนคติของผู้เขียนที่เป็นการหมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ หรือจะกระทบต่อความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร หรือความสงบเรียบร้อย หรือศีลธรรมอันดีของประชาชน”
คำสั่งดังกล่าวยังระบุด้วยว่าผู้ที่ฝ่าฝืนจะมีโทษจำคุกไม่เกินสามปี หรือปรับไม่เกินหกหมื่นบาท
คำสั่งของสำนักงานตำรวจแห่งชาติระบุว่า ปวิน ชัชวาลย์พงศ์พันธ์ เป็นผู้เขียน อย่างไรก็ตาม รศ.ปวิน บอกกับวีโอเอว่า ตนเป็นบรรณาธิการของหนังสือเล่มดังกล่าว ที่รวบรวมบทความของนักเขียนหลายคน รวมทั้งบทความของตนเองด้วย
อาจารย์แห่งมหาวิทยาลัยเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น กล่าวว่าเขาเชื่อว่าทางการไทยยังไม่ได้อ่านหนังสือเล่มดังกล่าว ซึ่งจะมีการตีพิมพ์ออกมาในฤดูใบไม้ร่วงนี้ และยังกล่าวว่าปัจจุบันมีเพียงตนและสำนักพิมพ์ Yale University’s Council on Southeast Asia Studies ในสหรัฐฯ เท่านั้นที่ได้เห็นร่างฉบับสุดท้ายก่อนตีพิมพ์
“มันตลกมากที่พวกเขาไม่ได้เห็นเนื้อหาข้างในหนังสือแต่ก็ตัดสินใจที่จะแบนมันแล้ว” รศ.ปวินกล่าวกับผู้สื่อข่าววีโอเอ
นักวิชาการไทยผู้นี้ ถูกเพิกถอนหนังสือเดินทางไทยหลังจากที่ไม่ได้ไปรายงานตัวตามคำสั่งของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ หรือ คสช. หลังรัฐประหารในปี 2557
ในปี 2563 รัฐบาลไทยยังได้โน้มน้าวให้เฟสบุ๊กบล็อกไม่ให้ผู้ใช้งานในประเทศไทยเข้าถึงเพจของ รศ.ปวินที่มีการพูดถึงสถาบันพระมหากษัตริย์ของไทยอีกด้วย
วีโอเอรายงานว่าปกของหนังสือ “Rama X : The Thai Monarchy under King Vajiralongkorn” มีภาพของรัชกาลที่ 10 อนุสาวรีย์ประชาธิไตย และส่วนล่างของรถถัง
เอริค ฮาร์มส์ (Erik Harms) ประธานของสำนักพิมพ์ Yale’s Council on Southeast Asia Studies กล่าวกับวีโอเอว่าหนังสือดังกล่าวมีเนื้อหาที่มาจากการศึกษาวิจัยทางวิชาการโดยผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับประเทศไทย และได้รับการประเมินคุณภาพของงานวิจัยจากผู้เชี่ยวชาญในสาขาเดียวกัน หรือ peer review ซึ่งเป็นกระบวนการตามมาตรฐานทางวิชาการที่สูงสุดแล้ว
นายฮาร์มส์กล่าวว่า หากมีใครที่ต้องการโต้แย้งหรือหักล้างเนื้อหาในหนังสือดังกล่าว ก็ควรจะให้ผู้เชี่ยวชาญคนอื่นเขียนและตีพิมพ์มุมมองของพวกเขาในวารสารทางวิชาการที่มีชื่อเสียงและได้รับการตรวจสอบตามกระบวนการ peer review เช่นกัน
ทั้งนายฮาร์มส์ และนายปวิน กล่าวว่าทางการไทยไม่เคยติดต่อพวกเขาเกี่ยวกับหนังสือเล่มดังกล่าวเลย
ทางวีโอเอได้ติดต่อไปยังโฆษกสำนักงานตำรวจแห่งชาติและโฆษกรัฐบาลหลายครั้ง ทั้งทางโทรศัพท์และทางข้อความ แต่ไม่ได้รับการตอบรับแต่อย่างใด
กลุ่มรณรงค์เพื่อสิทธิและเสรีภาพในการแสดงออก กล่าวว่าการแบนหนังสือเล่มหนังสือเป็นการเหยียบย่ำหลักการพื้นฐานของสิทธิเสรีภาพในการแสดงออก
ฮิวแมน ไรทส์ วอทช์ (Human Rights Watch) กล่าวว่าประเทศไทยได้แบนหนังสือแล้วเกินสิบเล่มในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา ซึ่งส่วนใหญ่เป็นหนังสือที่ทางการมองว่ามีเนื้อหาในทางลบเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์
นายสุณัย ผาสุข นักวิจัยอาวุโสแห่งฮิวแมน ไรทส์ วอทช์ กล่าวว่าการแบนหนังสือครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามของทางการไทยที่ไม่เพียงแต่จะต้องการปกป้องสถาบันฯ เท่านั้นและยังต้องการปิดกั้นการเรียกร้องให้มีการปฏิรูปประชาธิปไตยของไทยอีกด้วย
ผู้สื่อข่าววีโอเอยังรายงานด้วยว่า พรรคก้าวไกล ที่ได้เสนอให้มีการแก้ไขกฎหมายหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ ตามมาตรา 112 แห่งประมวลกฎหมายอาญา ไม่ได้รับการตอบรับจากสมาชิกรัฐสภาสายอนุรักษ์นิยม ถึงแม้ว่าพรรคจะได้รับคะแนนเสียงมากที่สุดจากการเลือกตั้งก็ตาม นอกจากนั้นศาลรัฐธรรมนูญยังได้รับคำร้องที่กล่าวหาว่าพรรคก้าวไกลต้องการล้มล้างสถาบันฯ ซึ่งอาจจะทำให้พรรคถูกยุบได้
