เหตุใดอิสราเอลและสหรัฐฯ ทุ่มเทไล่ล่า ‘ยาห์ยา ซินวาร์’ ผู้นำฮามาส

เป็นเวลาเกือบหนึ่งปีที่หน่วยข่าวกรองของอิสราเอลและสหรัฐฯ เริ่มติดตามตัวยาห์ยา ซินวาร์ แกนนำกลุ่มฮามาสผู้อยู่เบื้องหลังแผนการบุกอิสราเอลสายฟ้าแลบเมื่อ 7 ตุลาคมปีที่แล้ว แต่ก็ยังจับเป็นหรือจับตายผู้นำรายนี้ ที่เชื่อว่ายังซ่อนตัวอยู่ในโครงข่ายอุโมงค์ที่ฉนวนกาซ่าไม่ได้

ซินวาร์เพิ่งเลื่อนตำแหน่งจากผู้นำกลุ่มฮามาสในพื้นที่ฉนวนกาซ่าเป็นผู้นำสูงสุดของกลุ่มฮามาส หลังอิสมาอิล ฮานิเยห์ เสียชีวิตขณะดำรงตำแหน่ง หลังถูกลอบโจมตีที่กรุงเตหะรานเมื่อ 31 กรกฎาคม ที่ฮามาสและรัฐบาลอิหร่านกล่าวหาว่าเป็นฝีมือของอิสราเอล

ปัจจุบัน ซินวาร์ถือเป็นผู้มีบทบาทสำคัญที่สุดของกลุ่มฮามาสในแง่อำนาจการตัดสินใจ แต่เขากลับไม่ค่อยปรากฏตัวต่อหน้าสาธารณะและทิ้งร่องรอยให้หน่วยข่าวกรองติดตามแกะรอยตัวเขาน้อยมาก ในขณะที่เจ้าหน้าที่ระดับสูงหลายรายที่เสียชีวิตหรือถูกจับกุม

เดอะนิวยอร์กไทม์ส สัมภาษณ์เจ้าหน้าที่อิสราเอลและสหรัฐฯ มากกว่า 20 คน และได้ข้อมูลว่าสหรัฐฯ และอิสราเอลทุ่มเททรัพยากรไม่น้อยไปกับการตามหาตัวซินวาร์

แทบจะทันทีหลังจากการโจมตีอิสราเอลเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2024 หน่วยข่าวกรองของอิสราเอลหรือ ‘ชินเบต’ ตั้งคณะทำงานเพื่อติดตามตัวซินวาร์ และในเวลาต่อมา สหรัฐฯ ก็เข้ามามีบทบาทในการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารและช่วยเหลือทางเทคโนโลยี เช่น ระบบเรดาร์ทะลุทะลวงพื้นดิน เพื่อทำแผนที่โครงข่ายอุโมงค์

เจค ซัลลิแวน ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงประจำทำเนียบขาว กล่าวว่า “พวกเราทุ่มเทความพยายามและทรัพยากรอย่างมากให้กับอิสราเอล ในการไล่ล่าผู้นำระดับสูง โดยเฉพาะซินวาร์” และกล่าวด้วยว่า “พวกเรามีคนอยู่ในอิสราเอล ที่นั่งอยู่ในห้องกับคนของอิสราเอลเพื่อทำงานในเรื่องนี้”

เดอะนิวยอร์กไทม์สระบุว่า สหรัฐฯ ช่วยเหลืออิสราเอลในด้านข้อมูล เพราะหวังว่าจะได้รับเบาะแสเกี่ยวกับตัวประกันชาวอเมริกันที่อยู่ในฉนวนกาซ่าเป็นการตอบแทน ซึ่งแหล่งข่าวที่ทราบเกี่ยวกับงานข่าวกรองนี้ระบุว่า บ่อยครั้งสหรัฐฯ ไม่ได้รับข้อมูลดังกล่าวมากนัก เมื่อเทียบกับข้อมูลที่ให้ไป

อย่างไรก็ตาม การบุกทลายฐานที่มั่นในอุโมงค์ใต้เมืองคานยูนิส ทางตอนใต้ของกาซ่าเมื่อ 31 มกราคมที่ผ่านมา พบเพียงเอกสารและเงินสกุลท้องถิ่นของอิสราเอล มูลค่าราว 1 ล้านดอลลาร์ แต่ยังไม่สามารถจับกุมตัวซินวาร์ได้ แม้ข่าวกรองของสองชาติมีข้อมูลที่เชื่อได้ว่าเขาย้ายมาอยู่ที่เมืองนี้แล้วก็ตาม

เหตุผลหนึ่งที่ความร่วมมือของสองหน่วยข่าวกรองชั้นนำระดับโลกยังไม่สามารถระบุพิกัดที่ชัดเจนของซินวาร์ได้ เพราะว่าผู้นำกลุ่มฮามาสเลิกใช้อุปกรณ์สื่อสารแบบอิเล็กทรอนิกส์ไปนานแล้ว และใช้การสื่อสารผ่านผู้แทนระดับรองลงมารวมถึงระบบคนนำสาร ซึ่งยังเป็นโครงข่ายที่ผู้แกะรอยยังไม่สามารถทำความเข้าใจได้

วิธีการเหล่านี้ ซึ่งเป็นแนวทางที่ผู้นำกลุ่มฮามาสในอดีตก็ใช้เช่นกัน ทำให้เขาสามารถหลบหลีกการดักฟังหรือตรวจจับตัวตนด้วยเทคโนโลยีทันสมัย คล้ายคลึงกับที่โอซามา บิน ลาเดน ผู้นำกลุ่มอัลเคดาใช้ซ่อนตัวจากการติดตามของสหรัฐฯ แต่สำหรับซินวาร์นั้นต่างออกไปตรงที่เขาสามารถซ่อนตัวและบัญชาการรบ รวมถึงมีบทบาทในการเจรจาหยุดยิงไปพร้อมกัน

อีกเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ซินวาร์สามารถหลบเร้นจากหูและตาของกองทัพอิสราเอลได้ คืองานข่าวกรองของกลุ่มฮามาส ที่มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะตรวจตราระบุตำแหน่งของทหารอิสราเอลในจังหวะที่ซินวาร์ต้องขึ้นมาบนผืนดิน

เหตุใดความเป็นหรือความตายของ ‘ซินวาร์’ จึงสำคัญ

การที่ซินวาร์ยังหลบหนีการจับกุมได้เช่นนี้ ทำให้อิสราเอลไม่สามารถประกาศชัยชนะเหนือกลุ่มฮามาส ในขณะที่เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ เองก็หวังว่าการจับเป็นหรือจับตายซินวาร์ จะเป็นโอกาสที่ทำให้นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ยุติปฏิบัติการทางทหารในกาซ่า และหันมาให้ความสำคัญกับการทำข้อตกลงหยุดยิงมากขึ้น

แต่อีกด้านหนึ่ง การสังหารซินวาร์ก็อาจจะมีผลกระทบต่อการหารือเรื่องการปล่อยตัวประกันที่ยังคงหลงเหลืออยู่ และอาจทำให้คนที่ขึ้นมาเป็นผู้นำคนถัดไปลังเลที่จะเจรจากับอิสราเอลต่อไปเช่นกัน

นับตั้งแต่เข้าร่วมกลุ่มฮามาสในทศวรรษ 1980 บารมีและอิทธิพลของซินวาร์ค่อย ๆ สั่งสมขึ้นมาเรื่อย ๆ ผ่านการเป็นหน้าหน้าฝ่ายความมั่นคงภายใน ก่อนขึ้นมาเป็นสมาชิกคณะกรรมการบริหารการเมือง (โปลิตบูโร) ที่ดูแลปีกทหาร และเป็นหัวหน้ากลุ่มฮามาสในกาซ่าในปี 2017 และขึ้นเป็นผู้นำสูงสุดในปีนี้

นักการทูตหลายคนบอกกับเดอะนิวยอร์กไทม์สว่า ตัวแทนฮามาสที่กำลังร่วมการเจรจาหยุดยิงในกรุงโดฮาต้องขอความเห็นจากซินวาร์ในประเด็นการตัดสินใจใหญ่ ๆ นอกจากการเป็นผู้นำสูงสุดในฐานะบทบาทแล้ว อิทธิพลของซินวาร์ คือหลักประกันว่ารายละเอียดในข้อตกลงหยุดยิงจะเกิดผลในทางปฏิบัติในฉนวนกาซ่าด้วย

แม้ชาวปาเลสไตน์หลายคนมีคำถามต่อท่าทีของซินวาร์ แต่ผลสำรวจเมื่อเดือนมิถุนายน พบว่าเขาได้รับความนิยมในหมู่ชาวปาเลสไตน์มากขึ้นในแง่การจัดการสงครามที่ดำเนินอยู่ แม้ว่าจะทำให้การเจรจาหยุดยิงเชื่องช้าลงในบางเวลา อ้างอิงจากโพลของศูนย์สำหรับนโยบายและการวิจัยปาเลสไตน์

เดอะวอลล์สตรีทเจอร์นัล รายงานว่า ซินวาร์ที่มีปูมหลังเป็นผู้นำฝ่ายทหาร ที่พยายามสร้างสัมพันธ์ที่ดีกับอิหร่านมาโดยตลอด จะทำให้การเจรจาหยุดยิงนั้นซับซ้อนขึ้น เมื่อคู่เจรจาจากอิสราเอลเองก็เป็นตัวแทนของพันธมิตรขวาจัดที่ต้องการทำลายล้างกลุ่มฮามาส และล็อกเป้าหัวหน้ากลุ่มฮามาสในฐานะเป้าหมายการสังหารเบอร์หนึ่ง

• ที่มา: เดอะนิวยอร์กไทม์ส, เดอะวอลล์สตรีทเจอร์นัล