ตรวจสอบข่าว: จริงหรือ ที่ “เอชเอ็มพีวี” คือ ไวรัสลึกลับจากจีน?

รายงานการพบผู้ติดเชื้อทางเดินหายใจจำนวนมากในพื้นที่ภาคเหนือของจีนและหลายจุดในเอเชียเมื่อไม่นานมานี้สร้างกระแสความกลัวและการแพร่กระจายข้อมูลเท็จทางสื่อสังคมออนไลน์และรายงานข่าวต่าง ๆ มากมายว่า กำลังจะเกิดภาวะระบาดใหญ่เป็นวงกว้างของโควิด-19 อีกครั้งแล้ว

ในเวลานี้มีรายงานว่า จีนนั้นกำลังวุ่นอยู่กับการจัดการตัวเลขผู้ติดเชื้อพุ่งสูงในหมู่คนไข้ที่ป่วยด้วยอาการเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจและมีอาการอื่น ๆ ทั้ง ไอ ไข้ คัดจมูกและอาการหอบหลังเป็นหวัด ซึ่งมาสาเหตุมาจากไวรัส human metapneumovirus หรือ HMPV

นอกจากที่จีนแล้ว เจ้าหน้าที่สาธารณสุขในมาเลเซีย อินเดีย คาซัคสถานและหลายประเทศต่างรายงานการตรวจพบผู้ติดเชื้อ HMPV เช่นกัน

สถานการณ์ดังกล่าวนำมาซึ่งคลิปวิดีโอที่กลายมาเป็นไวรัลทางสื่อสังคมออนไลน์ต่าง ๆ และแสดงให้เห็นภาพในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งในจีนที่มีผู้ป่วยอาการข้างต้น จนทำให้เกิดการกลัวว่า การระบาดใหญ่รอบใหม่ของโควิดจะกลับมาอีกครั้ง

และเมื่อวันที่ 5 มกราคม สถานีโทรทัศน์แห่งหนึ่งของอินเดียออกอากาศรายงานที่นำคลิปดังกล่าวมาประกอบ พร้อมตัวหนังสือประกอบที่ระบุว่า “การระบาดของเชื้อไว้รัสนำมาซึ่งภัยคุกคามของภาวะแพร่เชื้อแล้ว” และมีการกล่าวอ้างด้วยว่า จีนกำลังเผชิญหน้ากับ “สถานการณ์น่ากลัวเหมือนโควิดอีกครั้ง” และว่า “มีการรายงานด้วยว่า เชื้อ metapneumovirus ลึกลับนี้ทำให้ผู้คนหลายร้อยล้มป่วยไปแล้ว”

สื่อในอินเดียยังอ้างข้อมูลจากสื่อโซเชียลที่ไม่ได้มีการยืนยันตรวจสอบในการรายงานว่า โรงพยาบาลและสุสานในจีนกำลัง “อยู่ในสภาพ(ผู้ป่วย/ผู้เสียชีวิต)ล้นแล้ว”

นอกจากนั้น รายงานข่าวนี้ยังแสดงภาพกราฟฟิกของเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งเป็นสาเหตุของโควิด-19 อยู่เหนือภาพแผนที่จีน พร้อมข้อความประกอบว่า “ใช่ไวรัสจีนสายพันธุ์ใหม่หรือไม่?”

และนอกจากการรายงานทางโทรทัศน์แล้ว สถานีโทรทัศน์อินเดียยังเผยแพร่คลิปข่าวนี้ทางแพลตฟอร์มเอ็กซ์ (X) ที่มีผู้ติดตามอยู่ 6.2 ล้านคนและทางบัญชียูทูบ (YouTube) ของตัวเองที่มีสมาชิกเกือบ 10 ล้านคนด้วย โดยหัวข้อข่าวที่ติดมากับรายงานนี้ทางสื่อสังคมออนไลน์ก็คือ “พบไวรัส HMPV ลึกลับในจีน! แล้วการระบาดของ HMPV จะมาถึงอินเดียได้หรือไม่?”

แต่คำกล่าวอ้างของสถานีโทรทัศน์อินเดียว่า HMPV คือ ไวรัสลึกลับ และ การคาดเดาว่า ไวรัสใหม่นี้อาจมาจากจีน ล้วนเป็นความเท็จทั้งสิ้น

HMPV นั้นเป็นไวรัสที่คนในแวดวงการแพทย์และวิทยาศาสตร์รู้จักกันดีตั้งแต่มีการค้นพบในปี 2001 ในเนเธอร์แลนด์ โดยเป็นสายพันธุ์ที่อยู่ในตระกูล Pneumoviridae ที่ก่อโรคระบบทางเดินหายใจ และไม่ได้อยู่ในตระกูล Coronaviridae เหมือนเชื้อไวรัส SARS-CoV-2

องค์การอนามัยโลก (WHO) กล่าวว่า กรณีผู้ติดเชื้อ HMPV ส่วนใหญ่นั้นเพียงป่วยอ่อน ๆ เท่านั้น และมีอาการคล้าย ๆ กับหวัด

สำนักสื่อ WHO ตอบคำร้องขอความเห็นจาก วีโอเอ ว่า “ไม่มีสิ่งที่เรียกว่าเป็น ‘อาการป่วยลึกลับ’ แพร่ระบาดในจีนในเวลานี้”

ส่วนที่อินเดียซึ่งกำลังเกิดกระแสกลัว “ไวรัสใหม่จากจีน” เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ อยู่ จากัต ปรากาช นัดดา รัฐมนตรีสาธารณสุข ต้องออกมาประกาศยืนยันกับประชาชนเมื่อ 6 มกราคม ว่า “HMPV ไม่ใช่ไวรัสสายพันธุ์ใหม่” และว่า “ไม่มีเหตุผลอะไรที่ต้องกังวล ทางการกำลังเฝ้าระวังสถานการณ์อย่างใกล้ชิดแล้ว”

ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคสหรัฐฯ (CDC) กล่าวด้วยว่า ไวรัส HMPV นั้นระบาดหนักที่สุดในช่วงฤดูหนาวที่แล้วและในฤดูใบไม้ผลิที่ตามมา และยังสามารถ “แพร่กระจายควบคู่ไปกันในช่วงฤดูการระบาดของไวรัสที่ก่อโรคทางระบบทางเดินหายใจ” อย่าง RSV (respiratory syncytial virus) และไข้หวัดใหญ่ด้วย

ขณะเดียวกัน สำนักข่าว Nexstar ของสหรัฐฯ รายงานโดยอ้างข้อมูลจากโฆษกของ CDC ว่า หน่วยงานนี้กำลังติดตามรายงานการเพิ่มขึ้นของผู้ป่วย HMPV ในจีนอยู่

โฆษกของหน่วยงานนี้กล่าวด้วยว่า “CDC รับทราบกรณีการติดเชื้อ HMPV ที่เพิ่มขึ้นในจีนแล้ว" และได้ติดต่อสื่อสารกับหน่วยงานที่ทำงานร่วมกันในประเทศต่าง ๆ อยู่ พร้อมกับเฝ้าระวังรายงานการพบผู้ป่วยเพิ่มไปด้วย

ข้อมูลจากแผนก National Respiratory and Enteric Virus Surveillance System ของ CDC ที่ติดตามการระบาดของไวรัสในสหรัฐฯ แสดงให้เห็นว่า จำนวนผู้ติดเชื้อ HMPV ในประเทศนี้เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่เมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน แต่ยังไม่สูงเกินระดับที่เป็น “ช่วงก่อนการระบาดใหญ่เป็นวงกว้าง”

รายงานข่าวพบว่า สถานการณ์ในจีนนั้นก็คล้าย ๆ กัน

ศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคของจีนรายงานเมื่อวันที่ 2 มกราคมว่า มีการเพิ่มขึ้นของผู้ป่วยติดเชื้อทางเดินหายใจเมื่อเทียบตัวเลขเดือนชนเดือน โดยสถิติดังกล่าวรวมความทั้งผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาล ผู้ติดเชื้อไวรัส RSV และ HMPV ด้วย

การเพิ่มขึ้นที่ว่านั้น “เป็นไปตามคาดในช่วงนี้ของปี” ในเวลาที่ประเทศแถบขั้วโลกเหนือเข้าสู่หน้าหนาว ขณะที่ ฝ่ายประสานงานสื่อของ WHO บอกกับ วีโอเอ ว่า ระดับการระบาดของไข้หวัดใหญ่ในจีนที่มีรายงานออกมานั้น “ต่ำกว่าในช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว” อยู่

สื่อ China Daily ของจีนรายงานเมื่อวันที่ 27 ธันวาคมว่า กรณีการระบาดของเชื้อ rhinovirus และ HMPV ซึ่งเป็นสาเหตุหลัก ๆ ของอาการหวัดทั่ว ๆ ไปกำลังเพิ่มขึ้นในกลุ่มเด็กเด็กที่อายุ 14 ปีและต่ำกว่านั้นไปจนถึงเล็กอายุ 4 ขวบ

และเมื่อสื่อสอบถาม เหมา หนิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีนเกี่ยวกับคลิปวิดีโอที่เผยแพร่ตามสื่อสังคมออนไลน์อยู่ ก็ได้รับคำตอบว่า “โรคดังกล่าวดูรุนแรงน้อยกว่าและแพร่กระจายในวงแคบกว่าเมื่อปีที่แล้ว”

ถึงกระนั้น นายแพทย์ซันจายา เซนานายาเก ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคติดเชื้อและรองศาสตราจารย์คณะแพทยศาสตร์ของมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย (Australian National University) บอกกับหนังสือพิมพ์ออนไลน์ Independent ของอังกฤษว่า สิ่งที่ “สำคัญ” สำหรับจีนก็คือ การแบ่งปันข้อมูลการติดเชื้อ HMPV “ในแบบที่ทันท่วงที”

ที่ผ่านมา จีนถูกกล่าวหาว่า ปฏิเสธที่จะแบ่งปันข้อมูลดิบเกี่ยวกับการระบาดในเบื้องต้นของโคโรนาไวรัส รวมถึงถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่า การที่รัฐบาลกรุงปักกิ่งไม่ยินยอมเผยแพร่ข้อมูลดังกล่าวทำให้ความพยายามป้องกันการเกิดการระบาดรอบใหม่ในอนาคตเป็นไปได้ยาก

แต่กรุงปักกิ่งก็ไม่ยอมรับคำกล่าวหาทั้งหมดที่ว่า ตนไม่ยอมแบ่งปันข้อมูลอย่างเปิดเผยและทันท่วงที

เมื่อวันที่ 31 ธันวาคมที่ผ่านมา หรือ 5 ปีหลังมีรายงานการพบโคโรนาไวรัสสายพันธุ์ใหม่ในเมืองอู่ฮั่น WHO ออกมาเรียกร้องจีนอีกครั้งให้ “แบ่งปันข้อมูลและเปิดทางให้เข้าถึง(ข้อมูลต่าง ๆ) เพื่อให้เราได้เข้าใจจุดกำเนิดของโควิด-19”

• ที่มา: วีโอเอ