ช่วงโค้งสุดท้ายปลายปี การจัดอันดับคำศัพท์แห่งปีที่หลายคนรอคอยได้ทยอยประกาศกันแล้ว โดยปีนี้พจนานุกรมเมอร์เรียม-เว็บสเตอร์ ยกให้คำว่า “gaslighting” พฤติกรรมที่บงการจิตใจ หลอกลวง และบิดเบือนความจริง กลายเป็นคำศัพท์แห่งปี 2022
การค้นหาคำว่า gaslighting ผ่านเว็บไซต์ merriam-webster.com เพิ่มขึ้น 1,740% ในปีนี้เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน โดยที่ไม่ได้มีวาระหรือเหตุการณ์สำคัญระดับสังคมหรือระดับโลกที่ทำให้การค้นหาคำศัพท์นี้เพิ่มขึ้น
ปีเตอร์ โซโคโลวสกี (Peter Sokolowski) บรรณาธิการใหญ่ของพจนานุกรมภาษาอังกฤษเมอร์เรียม-เว็บสเตอร์ (Merriam-Webster) เปิดเผยกับ เอพี ว่า “คำนี้เป็นคำศัพท์ที่ค้นหาเพิ่มขึ้นอย่างมากในภาษาอังกฤษ โดยเฉพาะในช่วงสี่ปีที่ผ่านมา ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าประหลาดใจอย่างมากสำหรับผมและผู้คนจำนวนมาก” และว่า “คำนี้เป็นคำศัพท์ที่ค้นหากันทุกวันตลอดทั้งปี”
ทั้งนี้ ตามความหมายในเว็บไซต์ merriam-webster.com คำว่า gaslighting หมายถึงการบงการทางจิตใจต่อบุคคลหนึ่งเป็นเวลานาน จนกระทั่ง “ทำให้เหยื่อที่ถูกกระทำตั้งคำถามถึงความถูกต้องของความคิด การรับรู้ความเป็นจริง หรือความทรงจำ และมักนำไปสู่ความสับสน การสูญเสียความมั่นใจ และความภาคภูมิใจในตัวเอง ส่งผลกระทบต่อความไม่แน่นอนและขาดความมั่นคงทางจิตใจ จนต้องหันมาพึ่งพาตัวผู้บงการอย่างมาก” หรือความหมายกว้าง ๆ ก็คือ “ท่าทีหรือการกระทำที่ทำให้คนเข้าใจผิดและเอื้อประโยชน์ให้กับผู้กระทำ”
Gaslighting เป็นเครื่องมือที่ผู้ล่วงละเมิดหรือใช้ความรุนแรงในความสัมพันธ์นำมาใช้ ไปจนถึงการนำมาใช้ทางการเมืองหรือบรรดาคนมีชื่อเสียงต่าง ๆ พฤติกรรมนี้อาจเกิดขึ้นในความสัมพันธ์ระหว่างคนรัก สถาบันครอบครัว ในหมู่เพื่อนฝูง หรืออาจเกิดขึ้นในองค์กร หรือในระดับสังคมได้ นอกจากนี้ ยังมีคำว่า “medical gaslighting” ซึ่งเจ้าหน้าที่สาธารณสุขพยายามระบุให้อาการป่วยของคนไข้เป็นอาการ “ที่คิดไปเอง”
คำว่า Gaslight ซึ่งหมายถึงตะเกียง ปรากฏอยู่ในภาพยนตร์และบทเพลงตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน โดยเริ่มเป็นที่รู้จักในภาพยนตร์ Gaslight เมื่อปี 1944 ซึ่งเป็นภาพยนตร์ที่เล่าถึงชายผู้หวังฮุบสมบัติภรรยา โดยพยายามทำให้ภรรยาคิดว่าตัวเองเป็นคนบ้า ด้วยการแกล้งหรี่แสงตะเกียงโคมไฟลง และเมื่อภรรยาบอกว่าแสงมันมืดลง สามีกลับบอกภรรยาว่าเธอคิดไปเอง แถมยังสร้างสถานการณ์อื่น ๆ อีกที่ให้ผลใกล้เคียงกัน เพื่อที่จะกรอกหูเธอทุกวันว่า เธอคิดไปเอง ทุกอย่างมันปกติดี จนภรรยาสับสน สูญเสียความมั่นใจในตัวเอง และคิดว่าตัวเองเป็นบ้าไปแล้วจริง ๆ จนเธอต้องพึ่งพาสามีไปตลอด กระทั่งสามีควบคุมเธอได้โดยสมบูรณ์
สำหรับ 10 อันดับคำศัพท์แห่งปีนี้ ได้แก่ Oligarch ซึ่งได้รับความนิยมจากเหตุรัสเซียบุกยูเครน คำว่า Omicron, Codify, Queen consort, Raid, Sentient, Cancel culture, LGBTQIA และ Loamy
- ที่มา: เอพี
