ตรวจสอบข่าว: จริงหรือไม่? ทางการจีนไม่ยอมรับว่าจงใจผันน้ำท่วมเข้าเมืองเล็กเพื่อปกป้องกรุงปักกิ่ง

รัฐบาลจีนกำลังเผชิญเสียงวิพากษ์วิจารณ์และอารมณ์โกรธแค้นจากชาวเน็ตมากมายที่กล่าวหาทางการว่า ดำเนินการรับมือภาวะน้ำท่วมใหญ่ไม่เพียงพอจนทำให้มีผู้เสียชีวิตและเกิดความเสียหายต่อพื้นที่ต่าง ๆ ที่อยู่รอบ ๆ กรุงปักกิ่ง

ตั้งแต่วันที่ 29 กรกฎาคมถึง 2 สิงหาคมที่ผ่านมา พายุโซนร้อน ‘ทกซูรี’ นำมาสภาพฝนตกหนักที่สุดในรอบ 140 ปีเข้ามายังเมืองหลวงของประเทศจีน โดยรัฐบาลกรุงปักกิ่งรายงานว่า ข้อมูลจนถึงวันที่ 9 สิงหาคมระบุว่า มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 33 คนและมีประชาชนอีก 18 คนที่ยังสูญหายอยู่

แต่ หู ซี่จิน นักเขียนบทความวิเคราะห์การเมืองและอดีตบรรณาธิการใหญ่หนังสือพิมพ์ โกลบอล ไทมส์ (Global Times) ของรัฐบาลกรุงปักกิ่ง ออกโรงปกป้องทางการจีนผ่านแพลตฟอร์มเว่ยโป๋ สื่อสังคมออนไลน์ยอดนิยมของจีน ด้วยการระบุว่า:

"ตอนนี้ เสียงวิพากษ์วิจารณ์ว่ารัฐบาลไม่มีการระวังภัยและไม่มีการเตรียมความช่วยเหลือกู้ภัยอาจไม่ได้มาจากความเป็นจริง ส่วนใหญ่ เป็นเรื่องประชาชนออกมาระบายอารมณ์เท่านั้น”

นั่นเป็นเรื่องเท็จ

เสียงวิพากษ์วิจารณ์ของชาวเน็ตจีนที่ออกมานั้นพุ่งเป้าไปที่การตัดสินใจของทางการที่ผันน้ำปริมาณ 1,800 ล้านลูกบาศก์เมตรจากภาวะน้ำท่วมใหญ่เข้าไปในมณฑลเหอเป่ย์ เพื่อปกป้องกรุงปักกิ่งและเมืองเทียนจิน ซึ่งเป็นเขตเทศบาลสำคัญสองแห่งของประเทศ

พายุโซนร้อน ‘ทกซูรี’ ขึ้นฝั่งจีนที่มณฑลฝูเจี้ยนเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม ก่อนจะเคลื่อนตัวขึ้นเหนือ โดยปริมาณฝนที่มากับพายุลูกนี้คิดคำนวณเป็นสัดส่วนถึงราว 60% ของค่าเฉลี่ยฝนใน 1 ปีของกรุงปักกิ่งภายใน 83 ชั่วโมงเลยทีเดียว

รายงานข่าวระบุว่า ที่เขตเหมินโถวโกว ทางตะวันตกของกรุงปักกิ่ง มีฝนตกหนักและน้ำท่วมรุนแรงจนทำให้ประชาชนราว 310,000 คนในพื้นที่นี้ต้องใช้ชีวิตแบบมีน้ำล้อมรอบและบ้านเรือนเกือบ 35,000 หลังได้รับความเสียหาย

หนังสือพิมพ์แบบดิจิทัลที่ชื่อ เดอะ เปเปอร์ (The Paper) ของทางการจีน รายงานเมื่อวันที่ 1 สิงหาคมว่า ทางการเริ่มสูบน้ำออกจากกรุงปักกิ่งด้วยการเปิดโซนควบคุมน้ำท่วม 7 จุดในพื้นที่ลุ่มต่ำด้วย

ระบบป้องกันน้ำท่วมของจีนนั้นส่วนใหญ่ประกอบด้วยส่วนที่ทำหน้าที่เป็นเหมือนอ่างกักเก็บน้ำที่ไหลท่วมซึ่งมักเป็นพื้นที่ลุ่มต่ำหรือทะเลสาบ

แผนการที่ผ่านมาของกรุงปักกิ่งก็คือ การใช้แม่น้ำเป็นเส้นทางปล่อยน้ำที่ท่วมและใช้อ่างเก็บน้ำเป็นที่กักเก็บน้ำส่วนเกิน แต่แผนการดังกล่าวประสบความล้มเหลวเนื่องจากปริมาณฝนที่มากเป็นประวัติการณ์ กรมบริหารงานฉุกเฉินของเหอเป่ย์จึงตัดสินใจเปิดพื้นที่ลุ่มสำหรับการกักเก็บน้ำไหลท่วม 7 แห่งและแจ้งประชาชนในมณฑลนี้ที่มีพื้นที่โอบขนาบติดกับเมืองหลวงถึง 3 ด้านให้อพยพหนีน้ำ ขณะทำการเปิดประตูน้ำและทางน้ำล้นเพื่อปล่อยน้ำในกรุงปักกิ่งออกมา

ประชาชนชาวเหอเป่ย์จำนวนไม่น้อยใช้พื้นที่สื่อสังคมออนไลน์เพื่อร้องเรียนเกี่ยวกับการที่ตนไม่ได้รับการแจ้งล่วงหน้าใด ๆ ก่อนที่ทางการจะดำเนินแผนการปกป้องกรุงปักกิ่งเลย

ยิ่งไปกว่านั้น หนี่ ยเว่เฟิง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีนประจำมณฑลเหอเป่ย์ กล่าวว่า ทางมณฑลนี้จะ “เดินหน้าสร้างคูเมืองสำหรับเมืองหลวง” ด้วย และคำประกาศนี้ที่ทำให้เกิดเสียงก่นด่าผ่านสื่อสังคมออนไลน์มากมายก็ถูกเซนเซอร์บนแพลตฟอร์มเว่ยโป๋และวีแชท (WeChat) ไปเรียบร้อยแล้ว

ส่วนที่เขตจิงไห่ ของเมืองเทียนจิน ซึ่งอยู่ติดกับมณฑลเหอเป่ย์ และเป็นที่ตั้งของระบบอ่างกักเก็บน้ำไหลท่วมแห่งหนึ่ง ทางการท้องถิ่นได้ขอให้ประชาชนจำนวน 30,000 คนใน 23 หมู่บ้านอพยพออกจากบ้านเรือนเช่นกัน

ในจดหมายที่ส่งให้กับประชาชนทุกคนเมื่อวันที่ 2 สิงหาคมนั้น เจ้าหน้าที่เขตรายหนึ่งกล่าวว่า “เรากำลังเสียสละตัวเราเองเพื่อช่วยประเทศของเรา เรากำลังช่วยปักกิ่งและเทียนจิน ประวัติศาสตร์จะจดจำเราตลอดไป”

อันที่จริง หน่วยงานศูนย์บัญชาการบรรเทาภัยแล้งและควบคุมน้ำท่วมแห่งชาติ (National Flood Control and Drought Relief Headquarters) ได้ดำเนินการตามการตัดสินใจดำเนินการที่ว่านี้ไปก่อนที่จะมีการออกจดหมายเตือนประชาชนไปแล้ว ด้วยการเปิดประตูให้น้ำไหลท่วมทะลักเข้ามาตั้งแต่เมื่อเวลา 02.00 น. ของวันที่ 1 สิงหาคมแล้ว

ข้อมูลจาก The Paper ระบุว่า กระทรวงทรัพยากรน้ำของจีนเปิดเผยเมื่อวันที่ 1 สิงหาคมว่า ทางการจะชดเชยความเสียหายให้กับประชาชนในพื้นที่กักเก็บน้ำไหลท่วมให้ และว่า “ทุกคนกำลังทำการเสียสละครอบครัวเล็ก ๆ [ของตน]เพื่อครอบครัวที่ใหญ่กว่า”

แต่เมืองจัวโจวของมณฑลเหอเป่ย์ คือเขตที่ได้รับผลกระทบจากภาวะน้ำท่วมรุนแรงที่สุด เพราะมีบ้านเรือนหลายแสนหลังที่ถูกทำลายเสียหายย่อยยับและยังไม่มีการแก้ไขภาวะไฟฟ้าดับให้กลับมาใช้งานได้ตามปกติทั่วพื้นที่ และสื่อทางการจีนรายงานว่า ได้มีการส่งความช่วยเหลือไปยังผู้ประสบภัยโดยทันทีแล้ว

ถึงกระนั้น ประชาชนที่ความโกรธแค้นก็เฝ้าถามว่า ทำไมรัฐบาลท้องถิ่นจึงไม่ทำอะไรมากกว่าที่ทำอยู่เพื่อช่วยพวกตนเลย

ประชาชนในเมืองจัวโจวคนหนึ่งที่ติดอยู่ในอพาร์ตเมนต์เป็นเวลา 3 วันโดยไม่มีไฟฟ้าใช้ บอกกับสำนักข่าวรอยเตอร์ว่า “ที่อื่น ๆ คุณจะเห็นผู้นำเร่งมาอยู่ที่แนวหน้าและช่วยประสานงานการกู้ภัย แต่ที่จัวโจว ทุกคนอันตรธานหายไปกันหมด”

ชาวเน็ตในจีนอีกคนก็ออกมาล้อเลียนโพสต์เว่ยโป๋ของ หู ซี่จิน อดีตบรรณาธิการใหญ่หนังสือพิมพ์ Global Times ด้วยการเขียนตอบว่า “ถ้างั้น เราก็ไม่มีคนเสียชีวิตสักคน ไม่มีคนสูญหายสักคนในจัวโจวละสิ”

ในส่วนของประธานาธิบดีสี จิ้นผิง มีผู้ตั้งขอสังเกตุว่า ไม่ได้มีการออกมาเยี่ยมประชาชนในพื้นที่ประสบภัยเหมือนอดีตผู้นำจีนคนก่อน ๆ เวลาเกิดเหตุภัยพิบัติเลยและไม่ได้ปรากฏตัวต่อสาธารณะมาสักพักแล้ว

อย่างไรก็ดี เมื่อวันที่ 6 สิงหาคมที่ผ่านมา รัฐบาลกรุงปักกิ่งโพสต์บทความผ่านสำนักข่าวซินหัวของรัฐบาล ที่พาดหัวว่า “สามัคคีเป็นหนึ่ง – ร่วมบรรเทาภัยพิบัติในเหอเป่ย์ โดยมีสหาย สี จิ้นผิง เป็นแกนนำ”

บทความดังกล่าวระบุว่า “ความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนคือ สิ่งที่มีความสำคัญสูงสุดต่อประธานาธิบดีสี จิ้นผิง” โดยมีการกล่าวด้วยว่า ผู้นำจีนได้ออกคำสั่งสำคัญ ๆ เกี่ยวกับกระบวนการกู้ภัยออกมาแล้วเพื่อให้ตัวเลขผู้เสียชีวิตไม่พุ่งสูงและเพื่อ “ทำให้ประชาชนรู้สึกว่า พวกเขาสามารถพึ่งพาพรรค[คอมมิวนิสต์จีน]ได้”

ทั้งนี้ รัฐบาลจีนประกาศเมื่อวันที่ 10 สิงหาคมว่า ได้มีการจัดสรรงบประมาณ 1,500 ล้านหยวน (ราว 209 ล้านดอลลาร์) “เพื่อซ่อมแซมพื้นที่อนุรักษ์น้ำที่ได้รับความเสียหาย” แล้ว

• ที่มา: ฝ่าย Polygraph วีโอเอ