อธิบาย: อเมริกาเลือกประธานสภาผู้แทนราษฎรอย่างไร?

หลังจากที่ ส.ส.รีพับลิกันจากรัฐแคลิฟอร์เนีย วัย 57 ปี เควิน แมคคาร์ธี ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งประธานสภาผู้แทนราษฎรคนใหม่ ซึ่งเป็นเส้นทางที่เขาเคยผ่านมาแล้วเมื่อ ปี 2015 เขาต้องเตรียมรับกับเหตุการณ์เดจาวูในวันอังคาร ที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากพรรครีพับลิกัน ต้องตัดสินใจว่าเขาจะได้ขึ้นเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรคนใหม่หรือไม่

บทบาทที่ขาดไม่ได้ของประธานสภาผู้แทนฯ

การเลือกเฟ้นประธานสภาผู้แทนราษฎร จะเป็นการลงมติแรก ก่อนที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ ชุดใหม่จะเข้ามาปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ กระบวนการดังกล่าวจะเกิดขึ้นในช่วงเที่ยงวันอังคารที่ 3 มกราคมนี้ โดยมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากทั้งสองพรรคเข้าร่วมลงคะแนน

สภาผู้แทนฯ ไม่สามารถจัดการประชุมได้จนกว่าจะมีประธานสภาฯ เพราะบุคคลในตำแหน่งนี้จะปฏิบัติหน้าที่เป็นประธานสภาฯ และผู้นำฝ่ายนิติบัญญัติ สภาผู้แทนราษฎรสามารถเลือกประธานสภาฯ ใหม่ได้ทุกเมื่อหากประธานสภาฯ เสียชีวิต ลาออก หรือถูกถอดถอนจากตำแหน่ง นอกเหนือจากกรณีเหล่านี้แล้ว ประธานสภาผู้แทนราษฎรจะได้รับเลือกในช่วงเริ่มต้นของสภาชุดใหม่

ขั้นตอนการเลือกประธานสภาฯ นั้น บรรดาสมาชิกสภาผู้แทนฯ จะขานชื่อบุคคลที่พวกเขาต้องการเสนอชื่อให้รับตำแหน่งดังกล่าวในที่ประชุม ซึ่งมีบางครั้งที่กระบวนการดังกล่าวกินเวลาเนิ่นนานและยกระดับเป็นเรื่องดราม่าขึ้นบ้าง แต่ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นกระบวนการขานชื่อและนับคะแนนเสียงเท่านั้น

ใครบ้างที่สามารถได้รับการเสนอชื่อ?

หลายสัปดาห์ก่อนการเลือกตั้งกลางเทอม ที่ประชุมใหญ่พรรครีพับลิกันและพรรคเดโมแครต จะจัดการโหวตแบบไม่เป็นทางการภายในพรรคเพื่อเลือกบุคคลที่พวกเขาต้องการเสนอชื่อให้เป็นผู้นำพรรคในเดือนมกราคม ส.ส.แมคคาร์ธี ได้รับคะแนนเสียงส่วนมากจากสมาชิกพรรครีพับลิกัน ในการประชุมพรรคแบบปิดเมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา และหลายสัปดาห์ต่อจากนั้น พรรคเดโมแครต เสนอชื่อ ส.ส.ฮาคีม เจฟฟรีส์ จากรัฐนิวยอร์ก ได้รับคะแนนเสียงอย่างท่วมท้นให้เป็นผู้นำพรรคในช่วงเปลี่ยนผ่านไปเป็นเสียงข้างน้อยในสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ แต่เมื่อเข้าสู่วันที่ 3 มกราคมแล้ว สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไม่จำเป็นต้องลงคะแนนโหวตตัวแทนของพรรคก็ได้

ระหว่างที่ตามธรรมเนียมปฏิบัติแล้ว ผู้ที่ได้รับการเสนอชื่อให้เป็นประธานสภาฯ จะต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร แต่ก็ไม่ได้เป็นข้อบังคับเสมอไป เพราะในอดีต ประธานาธิบดีโจ ไบเดน แห่งสหรัฐฯ และอดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ และแม้แต่วุฒิสมาชิกรีพับลิกัน แรนด์ พอล จากรัฐเคนตักกี ยังเคยได้รับคะแนนเสียงให้เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรมาแล้ว

แต่แน่นอนว่าพวกเขาไม่ได้รับเสียงข้างมากให้ได้รับตำแหน่งดังกล่าว

เริ่มต้นการลงคะแนนเสียง

เมื่อสภาผู้แทนราษฎรเข้าสู่องค์ประชุม หมายถึง มีจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนเพียงพอที่เข้าร่วมในกระบวนการลงคะแนน ตัวแทนที่ได้รับการเสนอชื่อให้เป็นประธานสภาผู้แทนฯ จากแต่ละพรรค จะได้รับการขานชื่อโดยตัวแทนอาวุโสของแต่ละพรรค และเริ่มลงคะแนนเลือกประธานสภาผู้แทนฯ คนใหม่ จากนั้นเสมียนจะเป็นผู้แต่งตั้งส.ส.จากแต่ละพรรคให้ทำหน้าที่เป็นผู้รวมคะแนนโหวต

ผู้ได้รับการเสนอชื่อที่จะได้ตำแหน่งประธานสภาฯ จะต้องได้รับเสียงข้างมากจากส.ส.ที่เข้าร่วมประชุมและลงคะแนน

ตามประวัติศาสตร์การเมืองอเมริกันแล้ว ตัวเลขชี้ขาดนั้นอยู่ที่ 218 เสียงจาก 435 เสียงในสภาผู้แทนราษฎร แต่มีประธานสภาฯ ในอดีตหลายคน รวมทั้งประธานสภาผู้แทนฯ ส.ส.แนนซี เพโลซี ที่จะหมดวาระ ได้รับคะแนนเสียงสนับสนุนน้อยกว่านั้น เนื่องจากมีส.ส.บางคนมาร่วมประชุม แต่ไม่ขานชื่อลงคะแนน ทำให้คะแนนที่จะได้เสียงข้างมากในสภานั้นลดลงไปด้วย

อย่างไรก็ตาม หลายคนตั้งข้อสังเกตว่าส.ส.แมคคาร์ธี จะได้เสียงข้างมากและได้เป็นประธานสภาผู้แทนราษฎรในการลงคะแนนครั้งแรกได้เลยหรือไม่ เพราะหากเขาไม่ได้เสียงข้างมากในการลงคะแนนนัดแรก เสมียนจะต้องเปิดโหวตอีกหลายครั้งจนกว่าเขาจะได้รับเสียงข้างมาก ในระหว่างนั้น ส.ส.แมคคาร์ธีจะต้องยอมอ่อนข้อและประนีประนอมกับสมาชิกสภาผู้ลงคะแนนให้เขาเพื่อให้ไปถึงระดับเสียงข้างมากได้

แม้ว่าสถานการณ์ของส.ส.แมคคาร์ธีภายในพรรคตอนนี้ จะไม่เป็นเรื่องที่ท้าทายนักในแง่ของผู้ท้าชิงที่เป็นคู่แข่งภายในพรรค แต่การก้าวขึ้นเป็นประธานสภาฯ ของเขายังคงเป็นคำถามปลายเปิดอยู่ จากแรงต่อต้านอันแข็งกร้าวจากสมาชิกสายอนุรักษ์นิยมภายในพรรคและเสียงข้างมากแบบปริ่มน้ำของรีพับลิกันที่ 222-213 เสียง

ส่งมอบค้อนประธานสภาฯ

เมื่อตัวแทนที่ได้รับการเสนอชื่อเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร ได้รับคะแนนเสียงข้างมากแล้ว เสมียนจะเป็นผู้ประกาศผลการลงคะแนน

คณะกรรมาธิการที่มีสมาชิกจากทั้งสองพรรค ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะเป็นสมาชิกสภาจากรัฐและจากพรรคที่ประธานสภาฯ ผู้ได้รับเลือกสังกัดอยู่ จะเป็นผู้นำผู้ที่ได้รับเลือกเป็นประธานสภาคนใหม่ขึ้นกล่าวปฏิญานตนรับตำแหน่ง

และประธานสภาผู้แทนราษฎรที่จะหมดวาระเข้าร่วมพิธีการนี้ ซึ่งจะมีการส่งมอบค้อนประธานสภาฯ เพื่อสะท้อนถึงการเปลี่ยนผ่านอย่างสันติจากผู้นำพรรคหนึ่งไปอีกพรรคหนึ่ง ซึ่งในครั้งนี้จะเป็นคราวของประธานสภาฯ เพโลซี ผู้รอส่งมอบค้อนให้ประธานสภาผู้แทนราษฎรคนต่อไป

• ที่มา: เอพี