ความแห้งแล้งทั่วภาคใต้ของประเทศจีน และในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้น้ำแม่น้ำโขงลดลงถึงระดับต่ำสุดในเวลา 50 ปี ผู้สื่อข่าว VOA, Ron Corben รายงานจากกรุงเทพมหานคร ว่า กำลังมีการถกอภิปรายกันเกี่ยวกับแหล่งน้ำที่สำคัญอย่างยิ่งแหล่งนี้ และผลกระทบที่การพัฒนาทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะการสร้างเขื่อน อาจจะมีต่อการไหลของแม่น้ำโขง
แม่น้ำโขงมีต้นน้ำอยู่ในที่ราบสูงทิเบต ไหลผ่านมณฑลยุนนานทางภาคใต้ของจีน ผ่านหลายส่วนของพม่า ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม ก่อนที่จะออกสู่ทะเล
ฤดูแล้งปีนี้ ภาคพื้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แห้งแล้งกว่าปกติ น้ำแม่โขงลดลงถึงระดับต่ำสุดในเวลาหลายสิบปีที่ผ่านมา มณฑลยุนนาน กุ้ยโจว และเสฉวน ทางภาคใต้ของจีน กำลังประสบภาวะแห้งแล้งอย่างหนัก ประชาชนมากกว่า 20 ล้านคนขาดแคลนน้ำ พื้นที่เพาะปลูกพืชผลราว 40 ล้านไร่ถูกกระทบกระเทือน เมื่อระดับน้ำแม่น้ำโขงลดลงมาก ชาวไร่ชาวนาไม่สามารถทดน้ำเข้าพื้นที่เพาะปลูกของตนได้ ต้องดิ้นรนหาทางรักษาพืชผลของตนให้อยู่รอด เรือใหญ่ขนส่งสินค้าและสัมภาระและเรือข้ามฟากต้องหยุดบริการ ส่วนในพื้นที่ลุ่มต่ำในบริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงที่อุดมสมบูรณ์ในเวียดนาม ความแห้งแล้งทำให้น้ำเค็มจากมหาสมุทรเอ่อเข้ามาในพื้นที่เพาะปลูก ยังความเสียหายแก่ดิน
กลุ่มทำงานด้านสิ่งแวดล้อม และสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย กล่าวว่า เขื่อนต่างๆ ในภาคใต้ของจีนมีส่วนทำให้ระดับน้ำของแม่น้ำโขงลดลง คุณเพียรพร ดีเทศน์ เจ้าหน้าที่เครือข่ายพิทักษ์แม่น้ำโขง Save the Mekong Coalition กล่าวว่า การที่น้ำแม่น้ำโขงลดระดับคราวนี้ ไม่ใช่เพราะความแห้งล้งเท่านั้น แต่เป็นเพราะโครงสร้างสาธารณูปโภคขนาดใหญ่ คือเขื่อนในบริเวณต้นน้ำ และว่าชาวประมงและชาวไร่ชาวนา กำลังรับผลกระทบเสียหายอย่างมากจากการเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศของแม่น้ำโขง เป็นที่สงสัยกันว่า ที่เกิดความแห้งแล้งผิดปกติเช่นนี้ เนื่องมาจากวิธีการควบคุมน้ำของระบบเขื่อนต้นน้ำ
จีนเพิ่งสร้างเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำเสี้ยวหวาน ในบริเวณแม่น้ำโขงตอนบนเสร็จ นับเป็นเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำใหญ่อันดับสองในจีน และกำลังมีการสร้างเขื่อนแบบนี้อีก 9 เขื่อนในมณฑลยุนนาน แต่ประธานคณะกรรมการลุ่มแม่น้ำโขง ซึ่งประกอบด้วยเจ้าหน้าที่จาก กัมพูชา ลาว ไทย และ เวียดนาม กล่าวว่า ความแห้งแล้งเป็นสาเหตุให้ระดับน้ำแม่น้ำโขงลดลง ไม่ใช่เพราะเขื่อน
Jeremy Bird ประธานคณะกรรมการลุ่มแม่น้ำโขงกล่าวว่า เมื่อดูจากสถิติการไหลของน้ำของน้ำแม่น้ำโขง จะเห็นว่า ไม่มีเหตุผลใดที่บ่งชี้ว่า การปฏิบัติงานของโครงการเขื่อนต่างๆ ทางต้นน้ำ ทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง และว่า ความจริงแล้ว มีหลักฐานบางอย่างที่บ่งชี้ว่า หากไม่มีการสร้างเขื่อนเหล่านั้นแล้ว ระดับน้ำอาจลดลงตั้งแต่ต้นเดือนมกราคมด้วยซ้ำ
ความอ่อนไหวเกี่ยวกับการไหลของน้ำแม่น้ำโขง ทำให้มีการเจรจาระหว่างจีนกับไทยในเรื่องที่ว่า เขื่อนต่างๆ มีผลกระทบต่อระดับน้ำอย่างไรหรือไม่ เจ้าหน้าที่จีนคัดค้านข้อกล่าวอ้างที่ว่าเขื่อนเหล่านั้นทำให้ระดับน้ำแม่น้ำโขงลดลง
ในต้นเดือนหน้า จีนจะร่วมการประชุมสุดยอด กับประเทศแถบลุ่มแม่น้ำโขงที่กรุงเทพมหานคร เพื่อหาทางจัดการแม่น้ำโขงให้ดียิ่งขึ้น ขณะที่มีความวิตกกันว่า ในเวลาต่อไป ภาคพื้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และจีนอาจมีปัญหาขัดแย้งกันได้ในเรื่องน้ำแม่น้ำโขง
