คาดกันว่าเมื่อประธานาธิบดีบารัค โอบามาไปเยือนญี่ปุ่นในสัปดาห์นี้ หัวข้อที่สำคัญที่สุดของการเจรจากัน จะได้แก่เรื่องการย้ายฐานทัพนาวิกโยธินอเมริกัน บนเกาะโอกินาวาไปตั้ง ณ ที่แห่งใหม่
สหรัฐตกลงกับญี่ปุ่นเมื่อสามปีมาแล้วว่า จะย้ายฐานทัพแห่งนั้นภายใน 5 ปี แต่รัฐบาลใหม่ของญี่ปุ่นต้องการยับยั้งเรื่องนี้ไว้พลางก่อน และประเด็นเกี่ยวกับเรื่องนี้มีอย่างไร?
สถานีการบินของกองทัพน้อยนาวิกโยธินอเมริกันที่ฟูเต็นม่า ตั้งอยู่ในย่านที่มีประชาชนอยู่หนาแน่นบนเกาะโอกินาวาซึ่งอยู่ทางภาคใต้ของญี่ปุ่น รอบๆ ฐานทัพมีบ้านเรือนและสถานประกอบธุรกิจต่างๆตั้งอยู่เรียงราย นาวิกโยธินอเมริกันใช้ฐานทัพ สำหรับเป็นที่ขึ้นลงของเฮลิคอปเตอร์เป็นส่วนใหญ่
ฐานทัพแห่งนี้ซึ่งมีนาวิกโยธินประจำอยู่สองพันนาย เป็นเรื่องที่ชาวเกาะโอกินาวาไม่พอใจมานานแล้วเพราะพวกเขารำคาญเสียงเครื่องบิน
เมื่อปีพุทธศักราช 2549 ญี่ปุ่นและสหรัฐตกลงกันว่า จะปิดสถานีการบินที่ฟูเตนม่าและย้ายไปตั้งที่ฐานทัพของนาวิกโยธินอีกแห่งหนึ่ง ซึ่งมีลานบินสำหรับให้เฮลิคอปเตอร์ขึ้นลงซึ่งสร้างบนบริเวณที่ๆอยู่นอกชายฝั่งทะเลแต่นำมาถมที่เรียบร้อยแล้ว ข้อตกลงดังกล่าว ยังกำหนดให้ย้ายนาวิกโยธินอเมริกัน 8,000 นายจากเกาะโอกินาวาไปประจำที่เกาะกวม อันเป็นดินแดนของสหรัฐด้วย
ทั้งสองฝ่ายตกลงกันเกี่ยวกับแผนการนั้น ได้หลังจากเจรจากันมา 15 ปี แต่ทว่าขณะนี้รัฐบาลใหม่ของญี่ปุ่นต้องการพิจารณาทบทวนเรื่องนั้นใหม่
นายกรัฐมนตรียูกิโอะ ฮาโตยามาแห่งพรรคประชาธิปไตยแห่งญี่ปุ่น ชนะการเลือกตั้งครั้งที่ต้องจารึกลงในประวัติศาสตร์เมื่อเดือนสิงหาคมนั้น โดยชูประเด็นหาเสียงประเด็นหนึ่ง ซึ่งเรียกร้องให้พิจารณาทบทวนข้อตกลงที่ทำกันเมื่อปีพุทธศักราช 2549
สมาชิกของพรรคประชาธิปไตยแห่งญี่ปุ่นจากเขตโอกินาวา 4 คนได้ครองตำแหน่ง ส.ส.โดยให้สัญญาว่าจะลดจำนวนทหารอเมริกัน ที่ประจำอยู่บนเกาะโอกินาวาลง
ผลของการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน ที่หนังสือพิมพ์ระดับชาติของญี่ปุ่นหลายฉบับเป็นผู้ทำนั้นแสดงว่าชาวโอกินาวาราวร้อยละ 70 คัดค้านการย้ายสถานีการบินที่ฟูเตนม่า ไปตั้งที่อีกส่วนหนึ่งของเกาะโอกินาวา ชาวโอกินาวาร้อยละ 70 ยังคิดด้วยว่า นายกรัฐมนตรียูกิโอะ ฮาโตยามา ควรเจรจากับสหรัฐในเรื่องการให้ย้ายสถานีการบินที่ฟูเตนม่า ออกไปจากเกาะโอกินาวา หรือออกไปจากญี่ปุ่นเลย
แต่สหรัฐบอกปัดความคิดดังกล่าว ในการไปเยือนกรุงโตเกียวเมื่อเดือนที่แล้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมอเมริกัน โรเบิร์ต เกตส กล่าวว่าไม่มีช่องทาง ที่จะมาเจรจาต่อรองเกี่ยวกับข้อตกที่ว่านี้กันใหม่
เกาะโอกินาวาเป็นเขตที่เล็กที่สุดของญี่ปุ่นเมื่อมองในแง่ของพื้นที่ แต่ทว่าบุคลากรทางทหารของสหรัฐร้อยละ 50 จากจำนวนทั้งหมด 47,000 นายประจำอยู่ตามฐานทัพบนเกาะโอกินาวาและเรือในญี่ปุ่น ที่เกาะโอกินาวา สหรัฐมีสถานอำนวยความสะดวกขนาดใหญ่ 10 กว่าแห่ง และยังมีสถานอำนวยความสะดวกขนาดย่อมลงมาอีกหลายแห่ง
ชาวเกาะโอกินาวาไม่พอใจ เรื่องที่สหรัฐมีทหารประจำอยู่บนเกาะนี้มานานแล้ว ความไม่พอใจยิ่งทวีขึ้นหลังจากทหารอเมริกันสามนายโดนศาลตัดสินว่า กระทำความผิดฐานข่มขืนกระทำชำเราเด็กนักเรียนหญิงคนหนึ่งจริงเมื่อปีพุทธศักราช 2547 ต่อมาเฮลิคอปเตอร์อเมริกันเครื่องหนึ่งตกพินาศในเขตมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งบนเกาะโอกินาวา ไม่มีผู้ใด้รับบาดเจ็บสาหัส แต่อุบัติเหตุดังกล่าวทำให้ชาวเกาะโอกินาวารู้สึกวิตกกังวล เกี่ยวกับความปลอดภัยของพวกเขามากยิ่งขึ้น
จนถึงขณะนี้ นายกรัฐมนตรี ยูกิโอะ ฮาโตยามา ยังมิได้แสดงจุดยืนที่แน่นอน เกี่ยวกับประเด็นที่ว่านี้ เขากล่าวแต่เพียงว่าญี่ปุ่นจะไม่ยอมถูกบีบบังคับให้ตัดสินใจ และต้องการพิจารณาทบทวนแผนการและมีข้อสรุปที่ชาวเกาะโอกินาวาสามารถเห็นพ้องด้วยได้
การโอเอ้ล่าช้า อาจทำให้เกิดปัญหาที่กระทบกระเทือนต่อสัมพันธภาพอันอบอุ่น ที่มีมาช้านานระหว่างสหรัฐและญี่ปุ่น ศาสตราจารย์ด้านวิเทศสัมพันธ์ มาซาอากิ กาเบ้ แห่งมหาวิทยาลัยแห่งหมู่เกาะเรียวกุที่ตั้งอยู่บนเกาะโอกินาวากล่าวว่า ญี่ปุ่นมีประวัติว่าคอยปฏิบัติตามข้อเรียกร้องของสหรัฐเสมอมา นายกรัฐมนตรียูกิโอะ ฮาโตยามา กำลังพยายามเปลี่ยนแปลงเรื่องนั้น และเปลี่ยนลักษณะของความเป็นพันธมิตรระหว่างสหรัฐ และญี่ปุ่นอีกด้วย
ประธานาธิบดีบารัค โอบามาและนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น ยูกิโอะ ฮาโตยามา มีแผนจะร่วมกันเปิดการประชุมแถลงข่าวต่อสื่อมวลชน เมื่อประธานาธิบดีอเมริกันเดินทางไปญี่ปุ่นในวันศุกร์ แต่ทั้งสองฝ่ายกล่าวไว้แล้วว่าจะไม่มีการเพ่งความสนใจ ไปที่เรื่องการย้ายสถานีการบินที่ฟูเตนม่า อีกทั้งจะไม่มีการสลายประเด็นปัญหานี้ระหว่างการมาเยือนญี่ปุ่น มีกำหนดสองวันของประธานาธิบดีบารัค โอบามา
